काठमाडौं । जीवन बीमा कम्पनीहरूको गत आर्थिक वर्ष वैदेशिक रोजगार म्यादी जीवन बीमा संकलनमा १७ दशमलव २० प्रतिशतले कमी आएको छ । आर्थिक वर्ष (आव) २०७५/७६ मा जीवन बीमा कम्पनीहरूले रू. २ अर्ब ३१ करोड ६९ लाख बीमा शुल्क संकलन गरेका थिए जबकि आव २०७४/७५ मा यस्तो बीमामार्फत रू. २ अर्ब ७९ करोड ८२ लाख संकलन भएको थियो ।
म्यानपावर व्यवसायीद्वारा कामदारहरू ठगिएको भन्दै सरकारले २०७५ जेठ २ गतेदेखि मलेशियाका लागि अन्तिम श्रम स्वीकृति दिन पनि रोक लगाएको थियो जसले गर्दा वैदेशिक रोजगारीमा सबैभन्दा बढी हिस्सा ओगटेको मलेशियामा गत आवमा नयाँ कामदार जान सकेनन् ।
सूर्या लाइफ इस्योरेन्सका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत शिवनाथ पाण्डेले विदेशिने कामदारको संख्या घटेपछि बीमाशुल्क संकलनमा ह्रास आएको बताए । ‘अहिले मलेशियाको रोजगारी औपचारिक रूपमा खुला भएको छ । शायद अब बीमाशुल्क संकलन पहिलेको भन्दा बढ्न सक्छ,’ उनले भने ।
वैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारले अनिवार्य रूपमा यस्तो बीमा गर्नुपर्ने प्रावधान छ । सरकारले यस्तो बीमालाई अनिवार्य गरेपछि यसले बीमा कम्पनीहरूको आम्दानी स्रोत पनि बढेको थियो । साथै, वैदेशिक रोजगारमा ज्यान गुमाउने कामदारको परिवारलाई पनि यस बीमाले राहत प्रदान गर्दै आएको छ ।
बीमा समितिको तथ्यांक अनुसार वैदेशिक रोजगार बीमाबाट सूर्या लाइफले सबैभन्दा बढी रू. ५१ करोड ३६ लाख बीमाशुल्क संकलन गरेको छ । यस्तै, नेशनल लाइफले रू. ३९ करोड ६५ लाख, प्राइम लाइफले रू. ३५ करोड ५० लाख र युनियन लाइफले रू. ३० करोड ८४ लाख बीमाशुल्क संकलन गरेका छन् । यद्यपि, मेट लाइफ लगायत केही कम्पनीले भने आफ्नो इच्छाअनुसार नै यो बीमा व्यवसायमा सहभागी छैनन् ।
हाल यो बीमा व्यवसाय एकद्वार प्रणालीमा अगाडि बढेको छ । पहिले विदेश जाने नेपाली कामदारले आफ्नो इच्छाअनुसार कुनै पनि जीवन बीमा कम्पनीमा यस्तो बीमा गर्ने गरेका थिए । तर, त्यसले विकृति भित्र्याएपछि समितिले पुल बनाएर गत माघदेखि एकद्वार प्रणालीमा यस बीमालाई अगाडि बढाएको छ ।
हाल उक्त पुल सञ्चालनको जिम्मा नेशनल लाइफ, सूर्या लाइफ, युनियन लाइफ र रिलायवल नेपाल लाइफ इस्योरेन्सले पाएका छन् । उक्त पुलमार्फत हुने व्यवसाय भने तोकिएको अनुपातमा सबै जीवन बीमा कम्पनीलाई बाँडफाँट गरिने व्यवस्था छ । साथै, पुल सञ्चालनको जिम्मेवारी पनि रोटेशनको आधारमा अन्य कम्पनीले पनि पाउने छन् । हाल नेपालमा १९ जीवन बीमा कम्पनी सञ्चालनमा छन् ।