धौवादीको फलाम खानीबाट बिलेट उत्पादनको योजना

हिमा वि.क.

काठमाडौं । नवलपुरमा रहेको धौवादी फलाम खानीबाट फलामे छड/स्टीलका लागि आवश्यक पर्ने प्रमुख कच्चा पदार्थ बिलेट उत्पादन गर्ने योजना खानी तथा भूगर्भ विभागले अघि सारेको छ । 

नेपाल फलामे छड तथा स्टीलमा आत्मनिर्भर उन्मुख भए पनि अहिले बिलेट भारतबाटै आयात हुने गर्छ । हाल भारतबाट वार्षिक १२ देखि १३ लाख मेट्रिक टन बिलेट आयात हुँदै आएको छ । विभाग स्रोतका अनुसार फलाम उत्पादनबाट बिलेट बनाउने योजना अघि बढेको छ । यसका साथसाथै त्यसबाट कुनकुन वस्तु बनाउन सकिन्छ भन्ने विषयमा छलफल भइरहेको छ । 

धौवादी फलाम खानीबाट व्यावसायिक रूपमा फलाम उत्पादनका लागि मंसिर पहिलो साता कम्पनी रजिस्ट्रारको कार्यालयमा धौवादी फलाम खानी कम्पनी दर्ता भइसकेको छ । साथै कम्पनीको चार सदस्यीय सञ्चालक समिति समेत गठन भइसकेको छ । सञ्चालक समितिमा उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय, अर्थ र विभागका एक÷एक प्रतिनिधि रहनेछन् भने सार्वजनिक–निजी साझेदारी (पीपीपी) अवधारणामा सञ्चालनमा आउने कम्पनीमा निजीक्षेत्रको प्रतिनिधित्व भने खोजिँदै छ । 

उक्त कम्पनीको कामलाई अघि बढाउन समितिले अर्थ मन्त्रालयसँग रू. २ अर्ब बजेट माग गरेको विभाग स्रोतले बताएको छ । कम्पनीले फलाम कारखाना, फलामको प्रशोधन केन्द्र, कारखाना राख्ने स्थान, ऋण व्यवस्थापन, फलामको बजार मूल्य, फलामको सम्भाव्यता अध्ययन लगायत कार्य अघि बढाउने कामका लागि उक्त बजेट माग गरेको हो । 

विभागका सूचना अधिकारी कृष्णदेव झाले चीन परीक्षणका लागि पठाइएको ५ हजार केजी फलामको रिपोर्ट आएपछि मात्रै सम्भाव्यता अध्ययन अघि बढाउने जानकारी दिए । ‘नेपालमा खनिज उत्खननबाट फलामको उद्योग सञ्चालनको अनुभव छैन,’ उनले भने, ‘यसको प्लसपोइन्ट भनेको डिपोजिट राम्रो छ ।’ अहिले चीनमा भइरहेको परीक्षणको प्रतिवेदन माघसम्ममा आउने र त्यसपछि सम्भाव्यता अध्ययन गरिने उनले बताए । 

धौवादीमा १० किलोमीटर लामो फलामखानी (फलामको मात्रा धेरै रहेको पहाड) रहेको छ । धौवादीको फलाम खानी १० किलोमीटर लम्बाइ, १५ देखि ३० मीटर चौडाइ र १०० मीटर गहिराइको छ । देशको सबैभन्दा ठूलो उक्त फलाम खानीमा १० करोड मेट्रिक टन कच्चा फलाम रहेको अध्ययनबाट देखिएको छ । सामान्यतया तीन मेट्रिक टन ढुंगा पेल्दा एक मेट्रिक टन फलाम उत्पादन हुनुपर्ने भूगर्भविद् बताउँछन् ।

धौवादीको फलाम खानीमा २०६७/६८ देखि नै अन्वेषण थालिएको हो । तर, २०७२/७३ देखि मात्रै यसमा नियमित काम शुरू भएको छ, भने सरकारले चालू आर्थिक वर्षको बजेट वक्तव्यमै उक्त खानीबाट व्यवसायीक फलाम उत्पादन गर्ने योजना पनि घोषणा गरेको छ । 

नेपालमै बिलेट उत्पादन भएमा अर्बौ रुपैयाँ विदेशिनबाट बच्ने स्टील उद्यमीहरूको धारणा छ । फलामे छड उत्पादनमा सक्रिय रहेको साखः ग्रुपका उपाध्यक्ष किरणभक्त साखःले अहिले फलामे छडको कच्चा पदार्थ बिलेट नेपालका केही उद्योगले उत्पादन शुरू गरे पनि अधिकांश भारतबाट आउने जानकारी दिए । नेपालमै बिलेट उत्पादनले उत्साहित बनाउने भन्दै उनले यसको प्रकृति, गुणस्तर लगायत विषयलाई हेरेर निजीक्षेत्रले उपयोगमा ल्याउन सक्ने उल्लेख गरे । 

‘देशमै भएको कच्चा पदार्थ उपयोग गर्दा लागत कम हुन्छ र उपभोक्तालाई सस्तोमा उपलब्ध गराउन सकिन्छ,’ उनले भने, ‘फलामे छडमा आत्मनिर्भर भएको अवस्थामा बिलेट उत्पादन गर्ने योजना अघि आउनु निजीक्षेत्र तथा देशकै लागि लाभको विषय हो ।’

प्रतिक्रिया [0]