घरजग्गा र पूर्वाधारमा लगानी बढाउँदै जीवन बीमा कम्पनीहरू

मिलन विश्वकर्मा

काठमाडौं । बीमा कम्पनीहरूलाई घरजग्गा व्यवसाय तथा पूर्वाधारमा पनि लगानी गर्न पाउने व्यवस्था गरिएसँगै जीवन बीमा कम्पनीहरूले त्यस्ता क्षेत्रमा लगानी गर्न थालेका छन् । बीमा समितिले ‘बीमकको लगानी निर्देशिका, २०७५’ जारी गर्दै कम्पनीहरूलाई घरजग्गा व्यवसाय तथा कृषि, पर्यटन र जलस्रोतजस्ता पूर्वाधारको निर्माणमा ऋण वा पूँजी लगानी गर्न पाउने गरी नयाँ व्यवस्था लागू गरेको थियो । त्यसपछि कम्पनीहरू घरजग्गा तथा पूर्वाधारमा ऋण तथा पूँजी लगानी गर्न थालेका हुन् ।

हाल नेपालमा १९ जीवन बीमा कम्पनीहरू सञ्चालनमा छन् । उनीहरूले गत आर्थिक वर्ष (आव) को अन्त्यसम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थाको निक्षेपलगायत क्षेत्रमा रू. २ खर्ब ८४ अर्ब ६७ करोड लगानी गरेका छन् । जीवन बीमा कम्पनीहरूले जीवन बीमा कोषलगायत विभिन्न कोषमा हुने रकमलाई तोकिएको क्षेत्रमा लगानी गर्न सक्छन् । यद्यपि, उनीहरूले तत्काल भुक्तानी दिन पुग्ने रकम भने राख्नुपर्छ । बीमा समितिको तथ्यांकअनुसार गत असारसम्म जीवन बीमा कम्पनीहरूले घरजग्गा व्यवसायमा रू. ३६ करोड २४ लाख लगानी गरेका छन् ।

कम्पनीहरूले आफूसँग भएको टेक्निकल रिजर्भ (लगानीयोग्य रकम) को बढीमा ५ प्रतिशत रकम घरजग्गामा लगानी गर्न सक्नेछन् ।

यस्तै, कम्पनीहरूले कृषि, पर्यटन र जलस्रोतजस्ता क्षेत्रमा रू. ७ अर्ब ६६ करोड २४ लाख लगानी भएको छ । टेक्निकल रिजर्भको बढीमा २० प्रतिशत रकम पूर्वाधार निर्माणका क्षेत्रमा लगानी गर्न पाउने व्यवस्था छ । पहिले बढीमा ५ प्रतिशत रकम मात्र यस्ता क्षेत्रमा लगानी गर्न पाइन्थ्यो । अहिले त्यो सीमा बढाएपछि पूर्वाधार निर्माणको क्षेत्रमा पनि लगानी बढाउँदै लगेको कम्पनीहरूको भनाइ छ । लगानी निर्देशिकाअनुसार कम्पनीको बैंकको निक्षेप, बैंकको शेयर, सूचीकृत कम्पनीको साधारण शेयर, पब्लिक कम्पनीको डिबेन्चर, सरकारको ऋणपत्र, म्युचुअल फन्ड, घरजग्गा, पूर्वाधार निर्माणलगायत क्षेत्रमा लगानी गर्न पाउँछन् । बीमा कम्पनीहरूलाई डिबेन्चरमा लगानी गर्न पनि २०७५ देखि खुला गरिएको हो । त्यसयता जीवन बीमा कम्पनीहरूले डिबेन्चरमा ५ अर्ब रुपैयाँ लगानी गरेका छन् ।

पछिल्लो जीवन कम्पनीहरूले लगानीसम्बन्धी नयाँ निर्देशिकाअनुसार आफ्नो लगानीलाई विविधीकरण गर्दै गएको नेपाल जीवन बीमक संघका अध्यक्ष शिवनाथ पाण्डेले बताए । ‘अन्य कम्पनीहरूले घरजग्गामा लगानी गर्न शुरू गरिसकेका छन् । हामीले घरजग्गामा पनि लगानी गर्ने विषयमा अध्ययन गर्दै आएका छौं,’ उनले भने, ‘यसका अलावा पूर्वाधार निर्माणमा पनि लगानी बढ्न थालेको छ ।’ उनी सूर्या लाइफ इन्स्योरेन्सका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत पनि हुन् । निर्देशिकाअनुसार कम्पनीहरूले लगानी सुरक्षित हुनेगरी तोकिएका सबै क्षेत्रमा लगानी गर्दै आएको उनको भनाइ छ ।

यद्यपि, बीमा कम्पनीको लगानीयोग्य रकमको अधिकांश रकम बैंक तथा वित्तीय संस्थाको निक्षेपमा नै रहेको छ । कम्पनीहरूले बैंक तथा वित्तीय संस्थाको निक्षेपमा रू. २ खर्ब ३४ अर्बभन्दा बढी लगानी गरेका छन् । समितिले पनि बैंक तथा वित्तीय संस्थाको निक्षेपमा नै बढी लगानी गर्नु भनेको छ । लगानीयोग्य रकमको न्यूनतम ७० प्रतिशत रकम निक्षेपमा राख्नुपर्ने व्यवस्था छ । फलस्वरूप बैंक तथा वित्तीय संस्थाको निक्षेपमा नै कम्पनीहरूको बढी लगानी देखिएको हो । बीमा कम्पनीहरू आफै जोखिमको क्षेत्रमा काम गर्ने संस्था हुन् । अन्य क्षेत्रमा लगानी गर्दा बीमा कम्पनीहरूले जोखिम वहन गर्न नसक्ने अवस्था आउन सक्छ । तसर्थ, बीमा कम्पनीहरूलाई बैंक तथा वित्तीय संस्थाको निक्षेपमा नै बढी लगानी गर्न लगाइएको हो ।

संघका अध्यक्ष पाण्डेले सुरक्षित लगानीको लागि बैंकको निक्षेपमा नै लगानी गर्नुपर्ने बाध्यता भएको बताए । ‘तोकिएका अन्य क्षेत्र नाफामूलक भए पनि त्यति सुरक्षित छैनन् । नाफामूलक भन्दैमा लगानी गरिहाल्ने कुरा भएन,’ उनले भने, ‘त्यसैले बैंकमा लगानी गर्नुपर्ने बाध्यता छ ।’

अहिले लगानीसम्बन्धी भएको व्यवस्था त्यति उपयुक्त नभएको उनको भनाइ छ । अब सरकारले नै दीर्घकालीन लगानीको अवसर निर्माण गरिदिनुपर्ने उनी बताउँछन् । ‘जीवन बीमाक्षेत्रमा दीर्घकालीन रूपमा लगानी गर्न मिल्ने रू. ३ खर्ब रुपैयाँ बराबरको रकम छ । तर, दीर्घकालीन लगानी गर्न नपाउँदा उचित प्रतिफल छ,’ उनले भने, ‘अब सरकारले बैंकको भन्दा बढी ब्याज दिने गरेर बीमा कम्पनीहरूका लागि छुट्टै बन्ड जारी गर्नुपर्छ ।’

प्रतिक्रिया [0]