नेपाली निजी क्षेत्रले उत्पादन गरेको विद्युत पनि भारत निर्यात शुरु, ५२ मेगावाटको लिखु–४ पहिलो आयोजना 

मिलन विश्वकर्मा

काठमाडौं । निजीक्षेत्रको लगानीमा बनेको लिखु–४ जलविद्युत् आयोजनाको बिजुली पनि भारत निर्यात हुन थालेको छ । नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले बिहीवार राति १२ः१५ बजेबाट उक्त आयोजनाको ५२ मेगावाट बिजुली प्रतिस्पर्धी दरमा भारतीय खुला बजारमा विक्री गर्न थालेको हो । 

भारतले गत चैतमा उक्त आयोजनाको बिजुली आफ्नो खुला बजारमा विक्री गर्न प्राधिकरणलाई स्वीकृति दिएको थियो । नेपालमा उत्पादन बढ्न थालेपछि उक्त आयोजनाको बिजुली पनि भारतीय खुला बजारमा विक्री गर्न थालिएको हो । 

निजीक्षेत्रको विद्युत् भारतमा विक्री गरिएको यो पहिलोपटक हो । लिखु–४ ग्रीन भेन्चर्स लिमिटेडले प्रवर्द्धन गरेको आयोजना हो । प्राधिकरणका प्रवक्ता सुरेश भट्टराईले लिखु–४ को बिजुली पनि भारतमा विक्री गर्न थालेको जानकारी दिए । यससँगै भारतले अनुमति दिएका सबै आयोजनाको बिजुली त्यहाँको खुला बजारमा विक्री हुन थालेको छ । 

‘भारतले विभिन्न ६ आयोजनाको ३६४ मेगावाट विद्युत् आफ्नो खुला बजारमा विक्री गर्न अनुमति दिएको थियो । त्यसमा ५ आयोजनाको यसअघि नै विक्री गर्न शुरू गरेका थियौं,’ उनले बिहीवार साँझ भने, ‘आज रातिबाट लिखु–४ को पनि पठाउनेछौं । यससँगै अनुमतिप्राप्त सबै आयोजनाको बिजुली भारत निर्यात हुन थालेको छ । यो वर्षाभरि यसले निरन्तरता पाउँछ ।’

भारतले गत कात्तिक र चैतमा गरेर कालीगण्डकी ए, मर्स्याङ्दी, मध्यमर्स्याङ्दी, लिखु–४, त्रिशूली र देवीघाट जलविद्युत् आयोजनाको ३६४ मेगावाट बिजुली आफ्नो बजारमा विक्री गर्न प्राधिकरणलाई स्वीकृति दिएको थियो । त्यसबेला नेपालको उत्पादन कम हुँदा प्राधिकरणले निर्यात गर्न सकेको थिएन । स्वदेशी माग धान्न उल्टै भारतबाट आयात गर्नुपरेको थियो । अहिले वर्षाका कारण उत्पादन बढेपछि प्राधिकरणले गत सातादेखि निर्यात गर्न थालेको छ । प्राधिकरणले अधिकतम प्रतियुनिट १९ रुपैयाँ (भारू १२) सम्ममा नेपाली बिजुली भारतमा निर्यात गरिरहेको जानकारी दिएको छ ।

भारतको ऊर्जा नियामक निकायले अधिकतम भारू १२ सम्ममा मात्रै विद्युत् खरीदविक्री गर्न पाउने व्यवस्था गरेको छ । अहिले भारतमा देखिएको ऊर्जा संकटका कारण उच्च दरमा समेत नेपालको बिजुली विक्री भइरहेको छ । प्राधिकरणले औसत ७ भारूमा बिजुली विक्री गरिरहेको छ । 

नेपालका अधिकांश जलविद्युत् आयोजना नदी प्रवाहमा आधारित छन् । त्यसकारण हिउँदमा खोलामा पानी कम हुँदा उत्पादन घट्छ । वर्षायाममा खोलामा पानी बढी हुँदा आयोजनाहरू पूर्ण क्षमतामा सञ्चालन हुन्छन् र निर्यात गर्न पुग्ने गरी उत्पादन हुन्छ । 

अहिले नेपालमा जलविद्युत्को कुल जडित क्षमता २३ सय मेगावाट हाराहारी छ । नेपालको विद्युत् माग भने १६/१७ सय मेगावाट हाराहारी छ । खोलामा पानीको बहाव बढेसँगै आयोजनाहरू लगभग पूर्ण क्षमतामा सञ्चालन हुन थालिसकेका छन् । त्यसैले बढी भएको बिजुली प्राधिकरणले भारत निर्यात गरेको हो । 

उता, सुदूरपश्चिम क्षेत्रमा ठूला आयोजना नहुँदा प्राधिकरणले भारतबाटै बिजुली आयात गरेर वितरण गरिरहेको छ । प्राधिकरणका अनुसार अहिले टनकपुर प्रसारण लाइनबाट दैनिक ८७ मेगावाटसम्म विद्युत् आयात भइरहेको छ ।

प्रतिक्रिया [0]