भारतीय नीतिले तेल निर्यात गर्ने उद्योग समस्यामा, वीरगञ्जबाट हुने निकासी ६६ प्रतिशतले घट्यो

ओमप्रकाश खनाल

वीरगञ्ज । भारतले आफ्नो बजार मूल्य नियन्त्रणमा राख्न खानेतेलको आयातमा लाग्ने गरेको सीमा शुल्क घटाएपछि नेपालबाट हुँदै आएको प्रशोधित तेल निर्यात निरन्तर ओरालो लागेको छ । चालू आर्थिक वर्ष (आव) २०७९/८० को पहिलो त्रैमासका प्रत्येक महीना वीरगञ्ज नाकाबाट खानेतेलको निकासी घट्दै गएको तथ्यांकले देखाउँछ । 

वीरगञ्ज भन्सार कार्यालयका अनुसार भारतीय नीतिको असर तेल निर्यातमा परेको छ । प्रशोधित खाने तेलको निर्यात घटेपछि यो नाकाबाट हुने समग्र निकासी प्रभावित भएको प्रमुख भन्सार अधिकृत धनबहादुर बरुवालले बताए । 

गत आव २०७८/७९ मा प्रशोधित खानेतेल नेपालबाट निकासी हुने प्रमुख वस्तु थियो । यसो त यो वर्ष पनि तेल निकासी हुने वस्तुको अग्रस्थानमै छ । तर, परिमाण भने पोहोरको तुलनामा निकै कम छ । 

वीरगञ्ज तेल निर्यात हुने मुख्य नाका हो । भारततर्फ तेल निकासी सहज हुँदा यो क्षेत्रका १४ ओटा तेल उद्योगले निर्यात गर्दै आएका थिए । अहिले निकासी बन्द हुने अवस्थामा पुगेको ओसीबी फुड्स एन्ड फिड्सका सञ्चालक सुरेश रुंगटाले बताए । 

भारतमा त्यहाँको सरकारले तेल आयातमा ४० प्रतिशतसम्म शुल्क लिँदा नेपालका उद्योगीले यही शुल्क अन्तरको फाइदा लिएर निकासी गरेका थिए । भारतले केही समय अघिसम्म आफ्ना किसान र उद्योग संरक्षणका लागि भनेर अप्रशोधित तेल आयातमा उच्च दरमा शुल्क लगाएको थियो । भारतले अहिले बजार मूल्य नियन्त्रणका लागि यस्तो शुल्क शून्यदेखि २ दशमलव ५ प्रतिशतमा सीमित गरेको छ । 

भारतीय नीतिको कारण नेपालबाट हुने निकासी प्रभावित भएको हो । भारतमा उच्च शुल्क हुँदा साफ्टा सहुलियतको लाभसमेत लिँदै उताका व्यवसायीले ५ प्रतिशत शुल्क तिरेर नेपालबाट खानेतेल आयात गर्थे । अब यो सुविधाअन्तर्गत निकासी गर्दा फाइदा नहुने अवस्था सृजना भएको नारायणी आयल रिफाइनरीका सञ्चालक निखिल चाचानले बताए । 

भारत निकासी गर्ने लक्ष्यसाथ कतिपय उद्योगले विगतमा क्षमता विस्तार गरेका थिए । केही नयाँ उद्योग पनि थपिएका थिए । भारत निकासीको सम्भावना टरेकाले ती उद्योगले अब स्वदेशी बजारमै प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्ने स्थिति सृजना भएको छ । 

अहिले भने आन्तरिक बजारमै लागतभन्दा कममा तेल विक्री गर्नुपरेको उद्यमी बताउँछन् । अहिले चाडपर्वका बेला बजारमा मूल्य केही बढे पनि छठलगत्तै मूल्य घट्ने एक उद्यमीले दाबी गरे । 

यस्तो छ तथ्यांक  

वीरगञ्ज भन्सार कार्यालयका अनुसार चालू आवको साउनदेखि असोजसम्ममा प्रशोधित पाम तेलको निकासी मूल्यका आधारमा ६६ प्रतिशतले घटेको छ । गत आव २०७८/७९ को पहिलो ३ महीनामा करीब १० अर्ब रुपैयाँको पाम तेल भारत निर्यात भएको थियो । चालू आवको ३ महीनामा निकासी घटेर ३ अर्ब ३३ करोड रुपैयाँमा सीमित भएको छ । 

त्यस्तै भटमास तेल निकासी ८७ प्रतिशतले खस्किएको छ । अघिल्लो वर्षको शुरू ३ महीनामा १४ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको भटमास तेल निर्यात भएको थियो । चालू आवको सोही अवधिमा यस्तो मूल्य १ अर्ब ८३ करोड रुपैयाँमात्रै छ । 

सूर्यमुखी तेलको निर्यात ९५ प्रतिशतले घटेको छ । यस वर्ष ३ महीनामा ७ करोड रुपैयाँको मात्र सूर्यमुखी तेल भारत निकासी भएको भन्सारको तथ्यांकले देखाएको छ । अघिल्लो वर्ष साउनदेखि असोजसम्म करीब डेढ अर्ब रुपैयाँको प्रशोधित सूर्यमुखी तेल निकासी भएको थियो ।

प्रतिक्रिया [0]