काठमाडौं । चालू आर्थिक वर्ष (आव)को ७ महीनामा नेपालमा पेट्रोलियम पदार्थको आयात ६३ प्रतिशतले घटेको छ । भन्सार विभागको तथ्यांक अनुसार गत आवको साउन–माघको तुलनामा चालू आवको सोही अवधिमा पेट्रोलियम पदार्थको आयात ६३.८६ प्रतिशतले घटेको हो । हवाई इन्धनको आयात ह्वात्तै घट्दा पेट्रोलियम पदार्थको आयात परिणाम उच्च दरमा घटेको हो ।
भन्सार विभागको तथ्यांक अनुसार गत आवको तुलनामा चालू आवमा हवाई इन्धनको परिणाम ९५.६३ प्रतिशतले घटेको छ । गत आवको साउन–माघमा २३ लाख ६० लाख १२ किलोलिटर आयात भएको हवाई इन्धन चालू आवको सोही अवधिमा १ लाख २ हजार ९९२ किलोलिटर मात्रै आयात भएको छ ।
हवाई इन्धनसँगै अन्य पेट्रोलियम पदार्थको आयात पनि चालू आवको समीक्षा अवधिमा घटेको छ । चालू आवको ७ महीनामा ३ लाख ८७ हजार ६५१ किलोलिटर पेट्रोल, ६ हजार ६४ किलोलिटर मट्टितेल, ६ लाख ७९ हजार ८०२ किलोलिटर डिजेल र २ लाख ९३ हजार ९२२ मेट्रिक टन एलपी ग्यास आयात भएको छ ।
गत आवमा भने ४ लाख २१ हजार १७२ किलोलिटर पेट्रोल, ९ हजार ५१२ किलोलिटर मट्टितेल, ९ लाख ६८ हजार ५५७ किलोलिटर डिजेल, २३ लाख ६० लाख १२ किलोलिटर हवाई इन्धन र ३ लाख ९ हजार ७५६ मेट्रिक टन एलपी ग्यास आयात भएको छ ।
आयातबाट बाहिरिने रकम बढ्यो
यो अवधिमा आयात परिणाम घटे पनि यसबाट बाहिरिने रकम भने बढेको छ । गत आवको सोही अवधिमा पेट्रोलियम पदार्थबाट १ अर्ब ४८ अर्ब रुपैयाँ बाहिरिएकोमा चालू आवको सोही अवधिमा १ खर्ब ७० अर्ब रुपैयाँ बाहिरिएको छ ।
गत र चालू आवमा आयात कति ?
इन्धन | आव ०७९/०८० (७ महीना) | आव ०७८/०७९ (७ महीना) | ||
पेट्रोलियम पदार्थ | परिमाण | मूल्य रुपैयाँमा | परिमाण | मूल्य रुपैयाँमा |
पेट्रोल | 387651 किलि | 38733316 | 421172 किलि | 33565503 |
मट्टितेल | 6064 किलि | 781041 | 9512 किलि | 744462 |
हवाई इन्धन | 102992 किलि | 12976014 | 2360012 किलि | 6407507 |
डिजेल | 679802 किलि | 84616417 | 968557 किलि | 72961964 |
एलपिजी | 293922 मेट्रिक टन | 33342932 | 309756 मेट्रिक टन | 34694246 |
स्रोत : भन्सार विभाग
‘विकास निर्माण नहुँदा घट्यो’
नेपाल आयल निगमका प्रवक्ता विनितमणि उपाध्यायले विकास निर्माणका कार्य नहुँदा चालू आवमा पेट्रोलियम पदार्थको आयात घटेको बताए । पूँजीगत खर्च पर्याप्त नहुँदा विकास निर्माणका कार्य प्रभावित भएको छ । महालेखा परीक्षकको कार्यालयका अनुसार चालू आवको ७ महीनाको पूँजीगत खर्च १८ प्रतिशत मात्रै छ ।
पेट्रोलियम पदार्थको आयात घट्नुमा विकास निर्माण नहुनुको असर मात्रै छैन, नेपालको तुलनामा भारतमा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य कम हुनुको असर पनि देखिएको छ । प्रवक्ता उपाध्याय पनि यो कुरा स्वीकार्छन् । उनका अनुसार पछिल्लो केही महीनायता नेपालको तुलनामा भारतले डिजेलमा प्रतिलिटर २५–३० र पेट्रोलमा २०–२२ रुपैयाँ सस्तो दिँदै आएको छ । ‘यसले गर्दा हाम्रोमा विक्री पनि कम भइरहेको छ । त्यसले गर्दा आयात पनि घटेको छ,’ उनले भने ।
भारतमा मूल्य सस्तो भएपछि सीमावर्ति क्षेत्रमा बासिन्दा सवारी साधनमा पेट्रोल–डिजेल हाल्न भारतीय सीमावर्ति बजार पुग्ने गरेका छन् ।
घट्यो राजस्व
नेपालमा आयात हुने वस्तुमा सर्वाधिक हिस्सा पेट्रोलियम पदार्थको छ । चालू आवको ७ महीनामा यसको आयात घट्दा राजस्व संकलनमा पनि असर परेको छ । भन्सार विभागका अनुसार चालू आवको साउन–माघमा पेट्रोलियम पदार्थको आयातबाट ५६ अर्ब ८८ करोड १७ लाख १८ हजार रुपैयाँ राजस्व उठेको छ । गत आवको सोही अवधिमा यो रकम ६१ अर्ब ६९ करोड ८५ लाख ७१ हजार रुपैयाँ थियो । अर्थात् गत आवको तुलनामा चालू आवमा ७ दशमलव ८० प्रतिशत राजस्व घटेको छ ।