डिशहोमले आगामी आवभित्रै सर्वसाधारणका लागि शेयर निष्कासन गर्छ

आर्थिक अभियान

नेपाल इण्टरनेशनल टेलिकम्युनिकेशन युनियन (आईटीयू) को सदस्य भएका कारण एनालग सिष्टमबाट डिजिटलाइजेशनमा जाने प्रक्रियामा छ । डिजिटलाइजेशनमा परिमार्जित नभएमा नेपाल कालो सूचीमा पर्न सक्ने सम्भावना भएकाले पनि यो काममा सरकार तथा सेवाप्रदायकहरू लागिरहेका छन् । सरकारको निर्णयअनुसार २०७५ को वैशाखसम्म देशभरका टेलिभिजन एनालगबाट डिजिटलमा रूपान्तरण भइसक्नुपर्ने थियो । यद्यपि यो कामले जुन रूपमा गति लिनुपर्ने हो, त्यो भने भएको देखिएको छैन । टेलिभिजनको डिजिटलाइजेशनले सरकार र उपभोक्तालाई हुने फाइदा, पछिल्लो समय भइरहेको कार्यप्रगति र निजीक्षेत्रले यसमा निर्वाह गरेको भूमिकाका साथै नेपालको पहिलो डिजिटल सेवाप्रदायक कम्पनी डिश मिडिया नेटवर्क लिमिटेड (डिशहोम) ले हाल गरिरहेको काम र भावी योजनालगायतका विषयमा केन्द्रित रही कम्पनीका प्रबन्ध निर्देशक सुदीप आचार्यसँग आर्थिक अभियान राष्ट्रिय दैनिकका टीपी भुसाल र मदन लामिछानेले गरेको कुराकानीको सार : गत वैशाख मसान्तपछि ग्रामीण क्षेत्रसहित देशभर एनालग टेलिभिजन बन्द गर्नेे सञ्चार मन्त्रालयले घोषणा गरेको थियो । एनालगबाट डिजिटलमा रूपान्तरण गर्ने सरकारी घोषणाको कार्यान्वयनको अवस्था कस्तो छ ? सरकारले चरणबद्घ रूपमा एनालग टेलिभिजन बन्द गर्ने घोषणा गरेको हो । २०७२ साल वैशाखसम्ममा डिजिटलमा लगिसक्ने भनेर सरकारले पहिलोपटक घोषणा गरेको थियो । तर, यसअघि नेपालमा महाभूकम्प आयो । नागरिकको सूचनाको हकलाई असर पर्ने भन्दै त्यो समय सीमालाई केही पछि सार्नुपर्छ भनेर एनालग अपरेटरहरूबाट अनुरोध आयो । त्यसपछि यसको समय १ वर्ष पछि सारिएको थियो । १ वर्षपछि पुनः यसलाई तीन चरणमा कार्यान्वयन गर्ने भनेर समयसीमा सारियो । पहिलो चरणमा महानगरपालिका, दोस्रो चरणमा उपमहानगरपालिका र तेस्रो चरणमा नगरपालिका तथा गाँउपालिका गरी गत वैशाख मसान्तपछि देशभर एनालग टेलिभिजन बन्द गर्नेे सञ्चार मन्त्रालयले घोषणा गरेको थियो । हामी त पहिलेदेखि नै डिजिटलमै थियौं र आफ्नो हिसाबले तयारी गर्‍यौं । भारतमा हेर्नुभयो भने सरकारले नै तत्परता देखाएर डिजिटलमा लैजान सहयोग गरेको छ । तर, नेपालमा भने सरकारले भन्दा पनि निजीक्षेत्रले अग्रसरता देखाइरहेको अवस्था छ । सरकारले तत्परताका साथ डिजिटलाइजेशन गर्न नसक्नुको कारण के हो ? मलाई लाग्छ, यसअघि नेपाल सङ्क्रमणको अवस्थामा भएकाले यो ओझेलमा परेको हो । सङ्क्रमणको बेला छोटोछोटो समयमा सरकार परिवर्तन भए । एउटा सरकारसँग कुरा गर्‍यो । त्यस सरकारको मन्त्रीले यसको असर तथा फाइदाका बारेमा राम्रोसँग बुझ्न नपाउँदै सरकार परिवर्तन हुने अवस्था थियो । अहिले स्थायी सरकार बनेको छ । यो सरकारले डिजिटलाइजेशनलाई कडाइका साथ लागू गर्छ भन्ने हाम्रो अपेक्षा छ । अहिलेसम्म यसको पूर्ण कार्यान्वयन भएको छैन । आईटीयूको सदस्य भएका कारण नेपाल एनालग सिष्टमबाट डिजिटलाइजेशनमा जानैपर्ने हुन्छ । डिजिटलाइजेशनमा परिमार्जित नभएमा नेपाल कालो सूचीमा पर्न सक्ने सम्भावना धेरै छ । यूरोप, अमेरिकातिर सन् २००६/०७ मा डिजिटलाइजेशन भइसकेको थियो । एनालगबाट डिजिटलमा जाँदा राज्यलाई के फाइदा हुन्छ ? एनालगमा कसले कपिराइट चोरी गर्‍यो भनेर पत्ता लगाउन गार्‍हो हुन्छ । अर्को मुख्य कुरा भनेको एनालगबाट टीभी हेर्दा केवल अपरेटरलाई समेत कतिले हेरिरहेका छन् भन्ने थाहा हुँदैनथ्यो । त्यस्तै, एउटा टीभी हेर्ने भनेर लिएको केबललाई घरभरी बाँडेर पनि चलाइएको हुन्थ्यो, जसले गर्दा अत्यधिक रूपमा चुहावट हुन्थ्यो । डिजिटल प्रणालीमा गएपछि प्रत्येक टेलिभिजनमा छुट्टाछुट्टै सेटबक्स राख्नुपर्ने हुन्छ । त्यसो गर्दा मुलुकमा रहेका टेलिभिजनको सङ्ख्या यकिन हुनुका साथै सर्वसाधारणले तिरेको कर पनि सरकारी खातामा नै पुग्छ । अहिले एनालग प्रणालीको केबल टीभी सेवाप्रदायकले जनताबाट उठाएको कर राज्यलाई बुझाए÷नबुझाएको यकिन गर्ने कुनै माध्यम छैन । नेपाली जनताले एनालग टीभीमा उनीहरूलाई प्रभाव पार्ने के के हेरिरहेका छन्, त्यो विषयमा सरकारको नियन्त्रण भएन । कुनै टीभी च्यानलले कुनै गलत र भ्रमित पार्ने समाचार देखाउँदा पनि सरकारले सिष्टमबाट नियन्त्रण गर्न नसक्ने अवस्था थियो । तर, डिजिटलमा जाँदा सरकारले कुन च्यानलले के के विषयवस्तुका कार्यक्रम दिइरहेको छ भन्ने थाहा पाउन सक्नुका साथै त्यसलाई नियन्त्रण गर्न पनि सजिलो हुन्छ । डिजिटल प्रणालीबाट टेलिभिजन हेर्नेको सङ्ख्या यकिन हुनुका साथै राज्यलाई कर पनि आउने भयो । कम मूल्यमा सेवा लिइरहेको अवस्थामा सेवा महँगो भयो भन्ने उपभोेक्ताको गुनासो छ । डिजिटलाइजेशनले उपभोक्तालाई के फाइदा हुन्छ ? डिजिटल टीभीले अडियो र भिडियोलाई डिजिटल क्वालिटीमा सम्प्रेषण गर्छ । यसले मल्टिप्लेक्स सिग्नल दिने भएकाले नै यो स्तरीय मानिन्छ । टीभी हेर्दा सफा दृश्य नआउने र कमजोर ध्वनि आउनेलगायतका विभिन्न समस्यालाई यसले हटाइदिन्छ । टेलिभिजन सिग्नल डिजिटल भएपछि आफूलाई मन परेको प्याकेज लिएर हेर्न पाइने भएकाले ग्राहकलाई धेरै फाइदा हुन्छ । त्यस्तै, अन्य फाइदाहरूमा उदाहरणका रूपमा अहिले हामीले नेपाली सिनेमाहरू देखाइरहेका छौं । हामीले सिनेमा हलमा लाग्दा सँगसँगै वा छोटो समय अन्तरालमा नेपाली सिनेमा हेर्ने सुविधा उपलब्ध गराएका छौं । ग्राहकले हेर्न चाहेको सिनेमा अर्डर गरेर निश्चित रकम तिरेपछि चाहेको समयमा हेर्न सकिन्छ । यस्तो सेवाले नयाँ बजार सृजना गर्नुका साथै फिल्म उद्योगका लागि डिजिटल राइटको कुरा पनि आयो । साथै, फिल्म उद्योगका लागि एउटा नयाँ स्कोप पनि भयो । त्यस्तै, हामीले दिने च्यानलका कार्यक्रमहरू रेकर्डिङ गरेर चाहेको समयमा हेर्न सकिन्छ । डिजिटलाइजेशनले गुणस्तरीय प्रोडक्ट, सेवाका साथै अहिलेको अत्याधुनिक प्रविधिबाट उपभोक्ताहरूले टीभी हेर्न पाउँछन् । डिजिटलाइजेशनले गुणस्तरमा एउटा खुट्किलो थप्छ । अहिले अरू थप प्रविधिहरू पनि भित्रिरहेका छन् । डिजिटलपछि एचडी, अल्ट्रा एचडी, फोर के, सिक्स्टिन केलगायतका प्रविधिहरू पनि शुरू भइसकेको छ । अबको १० वर्षपछि सिक्स्टिन केमा हेर्ने भन्ने हुन्छ होला । नयाँ प्रविधिहरू विश्व बजारमा आएपछि हामीले पनि त्यसलाई क्रमशः भित्र्याउँदै जानेछौं । नयाँ प्रविधिको प्रयोगसँगै मूल्य पनि सस्तो हुनुपर्ने हो । तर, टेलिभिजन प्रयोगकर्ताहरूले नयाँ प्रविधिसँगै मूल्यको लाभ लिन सकेका छैनन् । टेलिभिजन सेवाप्रदायकहरूले मूल्य नघटाउनुको कारण के हो ? एनालग र डिजिटलको गुणस्तरका हिसाबले सेवाशुल्क महँगो होइन । ग्राहकहरूले हेर्दा जहिले पनि मूल्यसँगै सुविधालाई पनि हेर्नुपर्ने हुन्छ । नेपाली च्यानल मात्र हेर्दा सस्तो पर्छ । तर, सबै च्यानल हेर्न खोज्दा त्यसअनुसारको मूल्य पनि तिर्नुपर्छ । अहिले उत्पादन हुने सामग्री (कण्टेण्ट) को पनि पैसा लाग्छ । डिजिटलमा गएपछि ग्राहकहरूलाई छनोटको अवसर धेरै छ । एनालगमा एउटा लाइन ३ सय रुपैयाँमा लिएर धेरै जनाले हेरिरहेकोमा डिजिटलमा आएपछि एउटा लाइनबाट एउटा मात्रै टीभी हेरेपछि सस्तो त पक्कै परेन । एनालगबाट डिजिटलमा जानु भनेको साइकल चढिरहेको मान्छे गाडी चढेजस्तो हो । त्यसैले साइकलको खर्चले गाडी चढ्न त सकिँदैन नि । मूल्यको कुरा गुणस्तरले पनि निर्धारण गर्छ । डिशहोमको कुरा गर्दा २०७४ साल असार १८ गतेबाट यो कम्पनी पब्लिक कम्पनीको रूपमा रूपान्तरण भइसकेको छ र निकट भविष्यमा सर्वसाधारणका लागि शेयरसमेत निष्कासन गर्ने तयारीमा छ । यसको प्रक्रिया कहाँ पुग्यो ? कुनै पनि कम्पनीले सर्वसाधारणका लागि शेयर निष्कासन गर्न पब्लिक लिमिटेड कम्पनी भएको १ वर्ष र लगातार नाफामा गएको ३ वर्ष हुनुपर्ने प्रावधान छ । यो मापदण्ड हामी यो आर्थिक वर्षभित्रै पूरा गर्छौं । त्यसपछि हामीलाई अगाडि जान बाटो खुल्छ । हामी क्रेडिट रेटिङ कम्पनी तथा शेयर निष्कासन गर्ने कम्पनीसँग लगातार छलफलमा छौं । हामीले यसका लागि तयारी गरिरहेका छौं । अन्य सरकारी कामहरू पूरा भएमा आगामी आर्थिक वर्षमा शेयर निष्कासन गर्ने कम्पनीको योजना छ । कतिपय कुराहरू सरकारी निर्णय र प्रक्रियामा निर्भर रहने हुँदा हाम्रो योजनामा त्यसको पनि असर पर्न सक्छ । डिशहोम विदेशी लगानीसमेत भएको संस्था हो । यसमा नेपाली र विदेशी लगानीकर्ताहरूको कति लगानी रहेको छ ? डिश मिडिया नेटवर्क लिमिटेड नेपाली तथा विदेशी दुवै लगानीकर्ताहरूको लगानी भएको कम्पनी हो । यसमा नेपाली लगानीकर्ताहरूको ५० प्रतिशतभन्दा माथि स्वामित्व छ भने बाँकी शेयर ताइवानको एसएमटी इण्टरनेशनल होल्डिङको छ । यो कम्पनी ताइवान र हङकङ दुवै देशमा सूचीकृत कम्पनी पनि हो । डिशहोमको मुख्य विशेषता के हो ? अहिले यसको बजार हिस्सा कति प्रतिशत छ ? समग्र बजारमा डिशहोमको बजारहिस्सा २५ देखि ३० प्रतिशतको बीचमा छ । अझै एनालग पूर्ण रूपमा हटेको छैन । त्यो हटेपछि त्यसबाट पनि केही ग्राहक हाम्रोमा आउलान् । अहिले डिजिटल सेवा उपलब्ध गराउने हामीसँगै केबलवालाहरू पनि छन् । क्षेत्रका हिसाबले ७७ ओटै जिल्लामा हाम्रो पहुँच पुगेको छ । विस्तारै यसको गुणस्तरप्रति उपभोक्ताको चासो बढ्दै गएको छ । डिजिटलाइजेशन पूरा हुँदासम्म हाम्रो बजार हिस्सा ४० प्रतिशतसम्म पुग्छ भन्ने हाम्रो आँकलन छ । आफ्नो सेवा विस्तारका लागि आगामी रणनीति के छन् ? पहिलो कुरा त हामी ७७ ओटै जिल्लामा पुगेका छौं । प्रविधिको हिसाबले पनि त्यो सम्भव छ । र नेपालजस्तो भौगोलिक बनावट भएको देशका लागि यो सेवा उपयुक्त पनि हो । हामीले अहिले प्लस मुभी च्यानलमा नेपाली सिनेमा प्रसारण गरेका छौं । एक्सन स्पोर्टस् टीभी, रमाइलो टीभी हामीले अहिले सञ्चालन गरिरहेका टीभी कार्यक्रमहरू हुन् । अहिले सञ्चालन भइरहेका टीभी कार्यक्रमलाई थप परिष्कृत बनाउने तथा परिकारसम्बन्धी नयाँ च्यानल ल्याउने तयारी पनि छ । यस्तै, नेपाल आइडलजस्तै प्रकृतिको ‘द भ्वाइस अफ नेपाल’ कार्यक्रम ल्याउँदै छौं । यो कार्यक्रम १ सय ९२ देशमा चल्ने कार्यक्रम हो । एउटा कार्टूनलाई नेपालीमा डब भरेर देखाउने तयारी छ । यिनै कार्यक्रम आउँदा दिनमा कम्पनीले अगाडि बढाउनेछ । नभएका क्षेत्रमा ग्राहक वृद्धि गर्दै उत्कृष्ट सेवा प्रदान गर्ने नै हाम्रो लक्ष्य हुनेछ । यो आज लगानी गरेर भोलि नै प्रतिफल पाउने व्यवसाय होइन । त्यसैले हामीले विस्तारै यसमा आवश्यक तयारी गरेर आवश्यकताअनुसार कार्यक्रम लिएर अगाडि बढ्छौं । हामीलाई के लाग्छ भने भोलिका दिनमा हामी आफैं आफ्ना ग्राहकको आवश्यकताका विषयवस्तुमा आधारित सामग्री (कण्टेण्ट) उत्पादन गर्न सक्षम हुनेछौं । तपाईंहरूले विश्वकपको प्रत्यक्ष प्रसारण गर्नुका साथै नेपालीमा कमेण्ट्री पनि गर्नु भएको थियो । यसको प्रतिक्रिया कस्तो पाउनुभएको छ ? हामीले विश्वकपको प्रत्यक्ष प्रसारण गर्नुका साथै नेपालीमा कमेण्ट्री गर्ने कुरा गर्दा ‘हुन्छ र ? सकिन्छ र ?’ भन्ने खालका प्रश्न नआएका होइनन् । तर, डिशहोमको एक्सन स्पोर्ट्स च्यानलबाट हामीले विश्वकपको कमेण्ट्री गर्‍यौं । यसबाट धेरै राम्रो प्रतिक्रिया पाएका छौं । अहिले हामीले गरेको कामले आगामी कार्यक्रमका लागि अनुभव हासिल भएको छ । आउँदा दिनमा अरू टीभीले पनि यसलाई अवलम्बन गर्छन्जस्तो लाग्छ । विश्वकपलाई नेपालीमा दिन पाउँदा अङ्ग्रेजी नबुझ्ने तथा बुझे पनि अलि गाह्रो गरी बुझ्ने सबैले यसबाट लाभ लिएका छन् । डिशहोमले ग्राहकहरूलाई कस्तोकस्तो सेवा सुविधा उपलब्ध गराउँदै आएको छ ? यसका सेवा र अन्य सेवाहरूमा के अन्तर छ ? हामीले ग्राहकलाई विश्वसनीय सेवा दिन प्राविधिक तयारी गरेका छौं । प्रविधिको कुरा आजभन्दा भोलि नयाँ आउँदै जाने हो । डिजिटलबाट हाई डेफिनेशन हुँदै फोर एच के, सिक्स्टिन एचकेजस्ता प्रविधि आइरहेका छन् । क्रमशः त्यसतर्फ जानुको विकल्प छैन । अहिले पनि डिशहोमले उपलब्ध गराएको डिभाइसबाट आईएपी सेवा लिन सकिन्छ र त्यसबाट टीभीलाई स्मार्ट टीभी बनाउन सकिन्छ । रेकर्डिङको सुविधा लिन सकिन्छ । प्राविधिक हिसाबले राम्रो सेवा दिने एउटा पक्ष हो भने अर्को पक्ष कार्यक्रम दिने हो । डिशहोमले रू. २ सय ५० देखि ९ सयसम्मका विभिन्न प्याकेज दिइरहेको छ । ग्राहकहरूले आफ्नो क्षमता, आवश्यकता र रूचिअनुसार प्याकेज लिन सक्छन् । नेपालकै पहिलो डिजिटल सेवाप्रदायक भएकाले हामीले आफ्ना ग्राहकलाई अधिकतम राम्रो गुणस्तरको सेवा पु¥याउनुपर्छ भन्ने मान्यताअनुरूप कम्पनी अगाडि बढिरहेको छ । भर्खरै मात्र कम्पनीमा सञ्चालक समिति र कार्यकारी पदहरूमा परिवर्तन भएको छ, यसले कम्पनीको भावी रणनीतिमा कस्तो असर पार्छ ? पहिलो कुरा, यो नियमित प्रक्रिया हो । संस्थामा व्यक्तिहरू आउने जाने वा फेरिने भइरहन्छ । यो नियमित प्रक्रिया हो । जो हिजो पदमा हुनुहुन्थ्यो, उहाँहरूले पनि संस्थालाई राम्रो नेतृत्व दिएर जानुभएको छ । अब आएकाहरूले पनि कसरी राम्रो गर्न सकिन्छ भनेर काम गर्ने हो । नयाँ आउनेले कम्पनीको रणनीतिलाई अगाडि बढाउँदै लैजाने हो । यो व्यवसायमा देखिएका चुनौतीहरू के के हुन् ? पहिलो कुरा त डिजिटलाइजेशनकै काम हो । पहिले त यस कार्यलाई सक्नुपर्छ । यो चुनौतीपूर्ण काम हो । किनभने जति बेला भारतमा एनालगबाट डिजिटलमा जाने निर्णय भयो, सरकार आफैंले विज्ञापन उत्पादन गरेर आफ्नै अगुवाइमा डिजिटलाइजेशनको काम गर्‍यो । र त्यहाँ यो कार्यक्रम सफल भयो । तर, हामीले आफैं खर्च गरेर यो काम गर्नुपरेको छ । सरकारको जुन खालको तदारुकता हुनुपर्ने हो, त्यो भएको छैन । एनालगबाट डिजिटलमा जाने विषयमा पटकपटकका निर्णय, मुद्दा मामिलाबाट बल्ल हामी यहाँ आइपुगेका छौं । सरकारले तदारुकता देखाउँदा सरकारलाई नै राजस्व बढ्छ । ग्राहकको चेतनास्तर बढाउन जरुरी छ । अर्को कुरा, हामीले जस्तो सामग्री प्रसारण गरेका छौं, त्यसको राज्यले अनुगमन गरेको छ । हामीबाट राजस्व लिएको छ, तर इण्टरनेटको माध्यमबाट हुने धेरै कुराहरू अहिले पनि खुल्लै छ । यसबाट राज्यले केही पनि पाएको छैन । यसको नियन्त्रणको मेकानिज्म के हुन सक्छ, त्यसतर्फ सोच्न जरुरी छ । अहिले पनि काठमाडौंबाहेक कति ठाउँमा डिजिटल भयो त ? कति प्रगति भयो त ? खासै छैन । त्यस कारण मुख्य चुनौती भनेको डिजिटलाइजेशन नै हो । अर्को खुल्ला बजारमा उपलब्ध र सरकारलाई राजस्व नतिरी प्रसारण हुने सामग्री चुनौतीका रूपमा रहेका छन् । हरेक नयाँ कुरामा कुनै न कुनै प्रकारको चुनौती अवश्य हुन्छ नै, त्यसलाई चिर्दै जाने हो । यद्यपि, सरकार डिजिटलमा जानुपर्छ भन्नेमा स्पष्ट देखिन्छ । त्यसअनुरूपको कार्ययोजना ल्याउँछ भन्ने हाम्रो आशा र विश्वास हो ।

प्रतिक्रिया [0]

पुरा नाम: *

इमेल: *

प्रतिकृया: *
पठाउनुहोस