सम्मेलनले प्रकोप प्रतिरोधी संरचना निर्माणको सन्देश दिनेछ

राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणसँगको सहकार्यमा सोसाइटी अफ कन्सल्टिङ आर्किटेक्चरल एन्ड इन्जिनीयरिङ फर्म्स (स्केफ)ले नेपालमा तेस्रोपटक “रिजिलियन्ट इन्फ्रास्ट्रक्चर फर बेटर टुमरो” नामक अन्तरराष्ट्रिय सम्मेलन गर्दै छ । सोमवारदेखि बुधवारसम्म काठमाडौंमा हुने उक्त सम्मेलनले नेपालका भौतिक संरचना गुणस्तरीय बनाउन टेवा पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ । साथै भौतिक संरचना दिगो बनाउन सम्मेलनले आवश्यक मार्गदर्शन दिने आयोजकले बताएको छ । प्रस्तुत छ, उक्त सम्मेलनबारे स्केफका महासचिव कृष्णप्रसाद सापकोटासँग आर्थिक अभियानका मिलन विश्वकर्माले गरेको कुराकानीको सार :

स्केफले यो सम्मेलन गर्नुको मुख्य उद्देश्य के हो ? नेपालमा भौतिक पूर्वाधारको सुदृढीकरणमा यसले कस्तो प्रभाव पार्छ होला ?
२०७२ सालको भूकम्पका कारण नेपालका धेरै भौतिक पूर्वाधार भत्किए । उक्त भूकम्पमा धेरै भौतिक संरचना के कारण भत्किए भनेर छलफलको विषय बनेको छ । संरचनाहरू गुणस्तरहीन भएर भत्किए वा पुराना भएर, यस्ता विषयमा अझै छलफल हुँदै आएको छ । त्यसैले आगामी दिनमा यस्ता प्रकृतिक प्रकोपका घटना भए पनि ठूलो मात्रामा क्षति नहुनेगरी भौतिक संरचना बनाउन उत्प्रेरणा दिन यो सम्मेलन आयोजना गरिएको हो ।

भवन विभाग, राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणले पनि अब बन्ने संरचना दिगो हुनुपर्छ भन्नेमा जोड दिँदै आएका छन् । भूकम्प, बाढी, पहिरो जस्ता प्रकोपलाई सामना गर्न सक्ने भौतिक संरचना बनाउनुपर्ने उनीहरूको जोड छ । त्यस्ता किसिमका संरचना बन्दै गर्दा यो सम्मेलनले सम्बन्धित निकायलाई आवश्यक जागरण तथा उत्साह प्रदान गर्ने हाम्रो अपेक्षा छ । सम्मेलनमा कुनै पनि प्रकारका प्रकोपलाई कसरी नियन्त्रण गर्न सकिन्छ भन्ने विषयमा छलफल हुन्छ । त्यसैले यो सम्मेलनले सम्बन्धित निकाय तथा इन्जिनीयरहरूलाई थप ज्ञान दिने आशा गरेका छौं ।

सम्मेलनमा सरकारी निकाय, निर्माण व्यवसायी संघ, परामर्शदाता कम्पनीका इन्जिनीयरहरू उपस्थित हुन्छन् । यस्तै भारत, श्रीलंका, कोरिया, चीन लगायत १० मुलुकका इन्जिनीयर पनि आउनेछन् । सम्मेलनमा स्वदेश तथा विदेशका गरेर करीब ४०० इन्जिनीयर सहभागी हुन्छन् ।

प्रकोप प्रतिरोधी भौतिक संरचना नेपाल र विदेशमा कसरी बनाइन्छ भन्ने विषयमा उनीहरूबीच अनुभव आदान प्रदान गर्ने कार्यक्रम छ । सोही अनुरूप अब निर्माण गरिने भौतिक संरचना दिगो बनाउन आवश्यक मार्गदर्शन दिने हाम्रो योजना छ । सम्मेलनले अब बन्ने भौतिक संरचना प्रकोप प्रतिरोधी हुनुपर्छ भन्ने सन्देश दिनेछ । हामीले स्केफको २९औं वार्षिकोत्सवको अवसरमा यसको आयोजना गरेका हौं । त्यसैले सम्मेलनको अन्तिम चरणमा वार्षिकोत्सव विशेष कार्यक्रम पनि हुनेछन् । सन् १९९८ र २००९ मा पनि हामीले यस्तो कार्यक्रम गरेका थियौं । त्यसले नीतिगत विषयमा राम्रो प्रभाव पारेको छ ।

सम्मेलनले इन्जिनीयरिङ क्षेत्रको प्रवर्द्धन र विकास गर्छ त ?
आशा छ, इन्जिनीयरिङ पढाइ हुने सबै संस्थाले यस सम्मेलनबाट गुणस्तर शिक्षाका लागि थप स्रोतसाधको प्रयोग गर्नेछन् । सम्मेलनमा हामीले यस क्षेत्रका सबैजसो संस्थालाई सहभागी गराएका छौं । यसले पक्कै पनि केही राम्रो प्रभाव पार्ने अपेक्षा गरेका छौं ।

२०७२ को भूकम्पपछि सरकारले भौतिक संरचना निर्माणकोे विषयमा तपाईंहरूसँग कत्तिको परामर्श गर्दै आएको छ ?
भूकम्पपछि भवन विभागले हामीसँग परामर्श गर्दै आएको छ । घर तथा भवन भूकम्प प्रतिरोधात्मक बनाउनुपर्छ भन्ने विषयमा विभागले आवश्यक नीतिहरू सुधार गर्दै आएको छ । तर सडक, खानेपानी, सिँचाइ, ऊर्जा जस्ता विभाग भने अझै पनि यसप्रति सचेत छैनन् । नेपाल जस्तो मुलुकमा भूकम्प, बाढी लगायत प्रकोपको ठूलो जोखिम छ । त्यसैले अब सम्बन्धित सबै विभागहरू यसप्रति सचेत हुनुपर्छ । एक पटक लगानी गरेर बनाएको भौतिक संरचना कम्तीमा सय वर्ष हुनुपर्छ । आज बनाएको संरचना भोलिको पुस्ताले पनि प्रयोग गर्न सकिने खालको हुनुपर्छ । सोही अनुसार पूर्वाधारको विकास गर्दै जानुपर्छ ।

सरकारले गुणस्तरीय भौतिक पूर्वाधार निर्माणमा कत्तिको लगानी गरेको छ ?
सरकारले गुणस्तरीय भौतिक संरचना निर्माणका लागि विभिन्न ढंगले लगानी गरेको त छ । तर त्यसको राम्रोसँग सुपरिवेक्षण भने गर्न सकेको छैन । साथै निर्माण व्यवसायीबाट पनि गुणस्तरीय काम हुन सकेको छैन, जसले गर्दा नेपालमा भौतिक संरचनाको गुणस्तर अपेक्षाकृत राम्रो छैन । यसमा हाम्रो ऐन कानूनको कमजोरी पनि होलान् । साथै थोरै पैसामा काम गर्नुपर्ने अवस्था बाध्यताले पनि भौतिक संरचना गुणस्तरीय बन्न सकेका छैनन् ।

निर्माण क्षेत्रको प्रवर्द्धन तथा विकास गर्न केही समस्या छन् कि ? 
हामी दक्ष जनशक्ति तयार गर्छौं । तर उनीहरू नेपालमा टिक्न सकेका छैनन् । विदेश जाने प्रवृत्ति हावी भएको छ, जसले हामीलाई ठूलो समस्या पारेको छ । त्यस्ता जनशक्ति नेपालमा टिकाइराख्न लागि यहाँ भएका पूर्वाधारलाई दु्रत गतिमा अगाडि बढाउनुपर्छ ।

नेपालमा भौतिक पूर्वाधार कछुवाको गतिमा छ, जसले इन्जिनीयरिङ क्षेत्रलाई अप्ठ्यारोमा पारेको छ । सरकार पूर्वाधारलाई केन्द्रित रहेर अगाडि बढ्यो भने नेपालमा उत्पादन भएका दक्ष जनशक्ति यहीँ टिक्न सक्छन् । हामीले तयार गरेका जनशक्ति विदेश जाने र फेरि नयाँ जनशक्ति तयार गर्नुपर्ने बाध्यताले गुणस्तरीय पूर्वाधारमा ठूलो असर पारेको छ ।

इन्जिनीयरिङ क्षेत्रको विकास गर्न सरकारी तवरबाट कुनै सहयोग भएको छ ?
यस क्षेत्रलाई अगाडि बढाउन सरकारी तवरबाट कुनै पनि सहयोग भएको छैन । अर्कोतर्फ यस क्षेत्रको प्रवद्र्धन गर्न नीति नियम पनि आएको छैन । सरकारले इन्जिनीयरिङ क्षेत्रका लागि हालसम्म सरकारी निकाय समेत स्थापना गरेको छैन । हामीलाई कानूनी परिधिमा राख्न सरकारसँग पहल गरिरहेका छौं । त्यसका लागि आवश्यक कानूनको मस्यौदा बने पनि थप प्रक्रिया अगाडि बढेकोे छैन । सरकारले चाँडै उक्त कानून लागू गर्नुपर्छ ।

इन्जिनीयरिङ पढ्न विद्यार्थीले तुलनात्मक रूपमा महँगो शुल्क तिरेका हुन्छन् । उनीहरूले लगानी गरेअनुरूप पैसा नेपालमै कमाउन सक्छन् ?
नेपालमा वर्षेनि इन्जिनीयरिङ क्षेत्रमा विद्यार्थी बढ्दै गएका छन् । नेपालको हकमा उनीहरूले यहाँ सोचे अनुरूप पैसा कमाउन त सक्छन् । तर केही समय प्रतीक्षा गर्नुपर्छ, आत्तिएर हुँदैन । उनीहरूले पहिला आफूलाई अनुभवका आधारमा पनि दक्ष बनाउनु पर्छ । त्यसपछि इन्जिनीयरका लागि पनि नेपालमा राम्रो सम्भावना हुन्छ ।

इन्जिनीरिङ शैक्षिक संस्थाको शैक्षिक गुणस्तर कस्तो छ ?
पछिल्लो समय सरकारी स्तरका कलेजमा एक प्रकारको गुणस्तर देखिन्छ । निजी लगानीमा सञ्चालन रहेका शैक्षिक संस्थामा भने केही कमजोरी देखिएको छ । विशेषगरी ती कलेजमा प्रयोगात्मक परीक्षा नहुने गरेको देखिन्छ । प्रयोगात्मक परीक्षाका लागि उनीहरूसँग आवश्यक पूर्वाधार पनि छैन जस्तो लाग्छ ।
 
स्केफ आएपछि इन्जिनीयरिङ क्षेत्रमा कस्तो प्रभाव परेको छ ?
यो संस्था स्थापना भएको २९ वर्ष भयो । यो संस्थामा अहिले २२५ संस्था आबद्ध छन् । ती कम्पनीले सबै सरकारसँग मिलेर काम गरेका छन् । रोजगारी सृजना समेत भएको छ । राष्ट्र समृद्धिको यात्रा सफल पार्न यो संस्थाले मुख्य भूमिका निर्वाह गरेको छ । 

प्रतिक्रिया [0]