स्थानीय स्रोतसाधनको उपयोगमा जोड दिएका छौं

हिमाली जिल्ला म्याग्दीको पश्चिमी भेगमा पर्ने धवलागिरि गाउँपालिकामा पर्यटन, जडीबुटी र कृषि तथा पशुपालनका लागि प्रशस्त सम्भावना छ । साविकका गुर्जा, लुलाङ, मुना, मुदी, मल्कबाङ, मराङ र ताकम गाविस मिलेर बनेको यो गाउँपालिकाले जिल्लाको झन्डै ४५ प्रतिशत भू–भाग ओगटेको छ । यस गाउँपालिकाको ४ नम्बर वडा मुदीमा संसारको सातौं अग्लो हिमाल (८,१६७ मिटर) धवलागिरि पर्दछ । अल्पसंख्यक छन्त्याल समुदायको समेत बस्ती रहेको यस गाउँपालिकामा पर्यटनको सम्भावना उच्च देखिन्छ । साथै जडीबुटी संकलन तथा प्रशोधन तथा विक्रीबाट गाउँपालिकामा समृद्धि हासिल गर्न सकिने देखिन्छ । यसै सन्दर्भमा गाउँपालिकामा भएका विकास निर्माण, सम्भावना, चुनौती लगायत विषयमा गाउँपालिकाका अध्यक्ष थमसरा पुनसँग आर्थिक अभियान दैनिकका म्याग्दी संवाददाता ध्रुवसागर शर्माको गरेको कुराकानीको सार :

निर्वाचित भएको साढे २ वर्षको अवधिमा गाउँपालिकाको विकास र समृद्धिका लागि के के काम गर्नुभयो ?
हामी गाउँपालिकामा निर्वाचित भएर आएको साढे २ वर्ष बितिसकेको छ । यस अवधिमा खासगरी गाउँपालिकाको केन्द्र कायम गर्नुका साथै कार्यालय व्यवस्थापन, गाउँपालिकाको भवन निर्माणका लागि १० रोपनी जग्गाको व्यवस्थापन, आवधिक योजना बनाउने, गाउँपालिकाको ७ ओटै वडाभित्र हेलिप्याड निर्माण, खेलमैदान व्यवस्थित र निर्माणजस्ता कामहरू सम्पन्न भएका छन् ।

गाउँपालिकाको १ नम्बर वडा गुर्जाबाहेक २, ४, ५ र ६ नम्बर वडालाई कच्ची सडकले जोड्ने काम अगाडि बढेको छ । ७ र ३ नम्बर वडामा सडकको स्तरोन्नतिको काम भएको छ । विद्युत्तर्फ भने केन्द्रीय प्रसारण लाइनबाट ७ र ६ नम्बर वडाको आधा बस्तीमा बिजुली पुर्‍याइएको छ भने लुलाङ, मुदीको बगरा र चेचुङ तथा मराङको बुलमा माइक्रो हाइड्रोको बिजुलीका साथै सोलार बत्ती जडान गरिएको छ । बाँकी १, ३ र ५ नम्बर वडामा लघुजलविद्युत् योजना सञ्चालन गरिएको छ । २ नम्बर वडामा वैकल्पिक ऊर्जा तथा ४ नम्बर वडाको बगरामा गाउँपालिका र गिभ पावरको आर्थिक सहयोगमा सोलार बत्ती जडान गरिएको छ । जनताको आधारभूत आवश्यकतालाई ध्यानमा राखेर तत्काल र क्रमिक रूपमा गर्नुपर्ने कामलाई पालिकामार्फत जोड दिइएको छ ।साथै धवलागिरि गाउँपालिकाको विद्युत् र सडक नपुगेका वडाहरूमा पालिकाको विशेष पहलमा सडकको पहुँच पु¥याउने तथा बिजुली बत्ती बाल्ने योजना जोडतोडका साथ अगाडि बढाइएको छ ।

समृद्ध धवलागिरि गाउँपालिकाका लागि स्थानीयस्तरका स्रोतसाधन र आधार के के हुन् ?
हाम्रो गाउँपालिकाको समृद्धिका प्रमुख आधार जडीबुटी र पर्यटन नै हो । जडीबुटी संकलन तथा प्रशोधन, जलविद्युत् निर्माण, पशुपालन, पर्यटकीय गन्तव्यका क्षेत्रहरू धवलागिरि बेसक्याम्प, गुर्जा हिमाल, ऐतिहासिक ताकमकोत, मुदीको बगरा तथा गुर्जाको तातोपानी कुण्ड, गुर्जा र मल्कबाङका खानी, कृषि तथा पर्यटन नै समृद्धिका आधारहरू हुन् । नेपालको एक मात्र ढोरपाटन शिकार आरक्षले पनि धवलागिरि–१, गुर्जालाई समेट्छ भने धवलागिरि हिमालसमेत हाम्रै गाउँपालिकामा पर्ने हुँदा यसबाट आउने रोयल्टीलाई पनि गाउँपालिकाको विभिन्न क्षेत्रमा लगानी गर्न सकिन्छ ।

धवलागिरि हिमालको रोयल्टीलाई पालिकको विकास निर्माणमा लगानी गर्ने कुरा गर्नुभयो । गाउँपालिकालाई अहिले कति आउँछ हिमालको रोयल्टी ?
हाम्रो गाउँपालिकाको समृद्धिका आधारहरूमध्ये एउटा आधार धवलागिरि हिमाल पनि हो । तर, संघीयताको कार्यान्वयन भएको यतिका समयसम्म पनि गाउँपालिकालाई एकदमै नगन्य मात्रामा पर्यटनको अर्थात् धवलागिरि हिमालको रोयल्टी आउने गरेको छ । कुल आम्दानीको ६० प्रतिशत सम्बन्धित स्थानीय तहमा आउनुपर्ने भए पनि अहिले वार्षिक करीब ५ प्रतिशत मात्रै आउँछ ।

यसले गर्दा पर्याप्त सम्भावना र स्रोत हुँदाहुँदै पनि त्यसबाट पाउनुपर्ने हिस्सा नपाउँदा गाउँपालिकामा सोचेअनुसार पर्याप्त बजेट खर्च गरेर काम गर्न सकिएको छैन । अझै पनि पुरानै सोच र प्रणालीका कारण हाम्रो स्थानीय तहले नियमअनुसार पाउनुपर्ने पर्यटन क्षेत्रको रोयल्टी नपाएको यथार्थ हो । ग्रामीण क्षेत्रको विकास र परिवर्तन गर्ने हो भने पुरानो सोच र प्रणाली पनि परिवर्तन हुन जरुरी छ ।

गाउँपालिकामा योजना छनोटका आधारहरू कसरी तय गर्नुभएको छ ?
राज्यको पुनःसंरचना भएसँगै अहिले नेपालमा तीन तहका सरकारहरू क्रियाशील छन् । केन्द्रमा संघीय सरकार, प्रदेशमा प्रदेश र पालिकाहरूमा स्थानीय सरकार रहेका छन् । हामी स्थानीय सरकार भएका नाताले स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन–२०७४ अनुसार पालिकालाई समृद्ध बनाउने अभियानमा लागेका छौं ।

यही ऐनको आधारमा पालिकाको काम अगाडि बढाएका छौं । साथै स्थानीय जनताको मागका आधारमा समेत कतिपय योजनाहरूलाई छनोट गरी प्राथमिकता क्रम तोकेर विकास निर्माणमा जोड दिइएको छ ।

चालू आर्थिक वर्षको ७ महीना बितिसक्यो । हालसम्म लक्ष्यअनुसार कति प्रतिशत हासिल गर्नुभयो ?
७ महीनाको अवधि बितिसक्दा लक्ष्यअनुसारको प्रगति हासिल गर्न सकिएको छैन । तैपनि, अहिलेसम्म समग्रमा करीब २० प्रतिशत मात्रै लक्ष्य हासिल गरेका छौं । भौगोलिक विकटता, प्राकृतिक चुनौती (वर्षा र हिमपात), सडक अवरुद्ध, पदमार्ग निर्माणमा समस्या, कर्मचारी समायोजनले समस्या, स्थानीय उपभोक्तामा पुरानै सोच, बुझाइको कमी, दुर्गममा शिक्षा तथा स्वास्थ्यको पहुँच नहुनु जस्ता कारणले सोचेजति काम गर्न नसकिएको हो । अब भने कर्मचारी समायोजन भएर आइसकेको हुँदा प्रगतिको पाइला तीव्र बन्नेछ ।

गाउँपालिकाभित्र आन्तरिक स्रोतहरू के–के छन् ? वार्षिक आम्दानी कति हुन्छ ?
धवलागिरि गाउँपालिकामा आन्तरिक स्रोत भनेका नै मुख्यतया दर्ता र सिफारिश, ढुंगा, गिट्टी, बालुवा, व्यवसाय दर्ता नवीकरण (होटल, पसल, कृषि फार्म) दस्तुर हो । स्थानीयलाई करको दायरामा ल्याउने प्रयत्न भइरहेको छ भने पर्यटन, जडीबुटी र जलविद्युत्बाट पर्याप्त फाइदा लिन सकिएको छैन । आन्तरिक स्रोततर्फ वार्षिक आम्दानी २० लाख रुपैयाँ हुने गरेको छ ।

म्याग्दीका ६ ओटा स्थानीय तहमध्ये एउटा गाउँपालिकाको प्रमुख, त्यसमा पनि महिला हुनुहुन्छ । महिलास“ग सम्बन्धित कस्ता–कस्ता कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहनुभएको छ ?
म्याग्दी जिल्लाका ६ ओटा स्थानीय तहमध्ये धवलागिरि गाउँपालिकाको प्रमुख, त्यसमा पनि महिला म मात्रै हुँ । मैले खासगरी आफ्नो गाउँपालिकामा महिलाहरूलाई लक्षित गरेर सचेतनामूलक कार्यक्रमहरूलाई जोड दिएकी छु । वडामार्फत महिलालक्षित कार्यक्रमलाई प्राथमिकताका साथ सञ्चालन गर्न पहल गर्दै आएकी छु । महिला दिदीबहिनीको स्वास्थ्यमा जोड दिएर ‘सुनौला हजार दिनका आमाहरूसँग अध्यक्ष’ कार्यक्रम सञ्चालनमा छ । चालू आर्थिक वर्षमा पालिकाका सबै वडामा यो कार्यक्रम सञ्चालन गर्न १० लाख रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरिएको छ । योसँगै महीनावारी स्वच्छता, वाशप्लान, लोकल कुखुरा वितरण कार्यक्रम, किशोरीलाई लक्षित गरेर विद्यालयस्तरमा सेनेटरी प्याड निर्माणसम्बन्धी तालीम तथा वितरण, ‘उमेर सान्दर्भिक विवाह उपाध्यक्ष कार्यक्रम’ लगायत सञ्चालनलाई विशेष प्राथमिकतामा राखेका छौं । दुर्गम र ग्रामीण भेगका महिलाको आर्थिक सशक्तीकरणका लागि आय–आर्जन र व्यवसायमूलक कार्यक्रम पनि छन् ।

मोटरबाटोको सम्भावना नरहेको गुर्जालाई जोड्न गाउ“पालिकाको सुरुङमार्ग बनाउने योजना थियो । कार्यान्वयनको अवस्था कस्तो छ ?
गुर्जालाई सुरुङमार्गले जोड्ने योजना बनाइए पनि त्यो स्थानीय सरकारको पहुँचभित्र पर्न सकेको छैन । स्थानीय सरकारको बजेटले भ्याउन नसक्ने भएकाले सुरुङमार्ग बनाउने योजना कार्यान्वयन हुन नसकेको हो । यसका लागि प्रदेश र केन्द्र सरकारले आवश्यक बजेट व्यवस्थापनमा सहयोग गर्नुपर्ने आवश्यकता देखिन्छ ।

गाउँपालिकामार्फत अहिले लुलाङदेखि गुर्जा जाने गोरेटो बाटोलाई पदमार्ग बनाउन लागिएको छ । गोरेटो बाटोको स्तरोन्नति गरी त्यसलाई पदमार्गमा रूपान्तरण गर्न लुलाङ र गुर्जा दुवै तर्फबाट काम भइरहेको छ ।

अबको प्राथमिकतामा के कस्ता विषय छन् ?
गाउँपालिकामार्फत शुरू गरिएका अधुरा कार्यक्रमलाई आगामी दिनमा पूर्णता दिनेछु । गाउँपालिकाको भवन निर्माणको शुरुआती, गौरवका योजनाहरूमध्ये ‘एक घर, एक धारा’को खानेपानी योजना सञ्चालन, सडक तथा विद्युत्, कृषि र पर्यटनलाई जोड, तातोपानीका कुण्डको संरक्षण तथा व्यवस्थापनजस्ता कार्यक्रमलाई तीव्रताका साथ अगाडि बढाइनेछ । खासगरी धवलागिरि गाउँपालिकाको गुर्जाबाहेक बाँकी सबै वडामा सडक र विद्युत्को पहुँच पुर्‍याउने योजना कार्यान्वयन गर्नेछौं ।

प्रतिक्रिया [0]