‘हात्ती बलियो कि हात्तीछाप चप्पल बलियो ? उस्तै उस्तै हो नानु ।’ करीब ४० वर्ष अघिदेखि रेडियो नेपालमा बज्दै आएको यो विज्ञापन अझै जनजिब्रोमा झुन्डिएको छ । जसरी यो विज्ञापन जनजिब्रोमा झुण्डियो, त्यसरी नै हात्तीछाप चप्पलले बजारमा ख्याति पायो । त्यति बेला थाइल्यान्डबाट मेशिन ल्याएर चप्पल उत्पादन शुुरू गर्नु नूरप्रताप राणाका लागि पक्कै पनि सजिलो थिएन । त्यस्तै राणाले नै शुरू गरेको गोल्डस्टार जुत्ता अहिले स्वदेशमा मात्र नभई विदेशमा समेत रुचाइने नेपाली उत्पादनमा पर्छ । हाल उनका छोरा अमिरप्रताप राणाले यस उद्योगलाई व्यावसायिक नेतृत्व दिइरहेका छन् । उद्योग (किरण शुज म्यानुफ्याक्चरर्स) का अध्यक्ष एवं प्रबन्ध निर्देशकको रूपमा रहेका अमिरप्रताप राणासँग नपाली जुत्ता उद्योग स्थापना, चुनौती, अवसर र सम्भावनाबारे आर्थिक अभियानले कुराकानी गरेको छ । प्रस्तुत छ, सोही कुराकानीको सम्पादित अंश ।
तपाईंको पारिवारिक पृष्ठभूमिबारे बताइदिनुस् न ।
हाम्रो पैतृक थलो पाल्पाको काभ्रेस्थित भैरवस्थान हो । हुन त बुवा स्वर्गीय भएपछि केही वर्षअघि मात्र मलाई त्यहाँ जाने मौका मिल्यो । तत्कालीन जंगबहादुर राणाको समयमा त्यसबेलाका शासकहरूले हाम्रो बडा जिजुबुवा इन्द्रप्रताप राणालाई जसरी भए पनि सिध्याउनू भनेपछि उहाँ रातारात भागेर पाल्पा पुग्नुभएको रहेछ । त्यतिबेला ग्रामीण भेगमा पढ्न पनि नपाइने अवस्था थियो । बुवाले भने भारतको गोरखपुरमा अध्ययन गर्नुभएको हो । उहाँले पनि त्यहाँ लुकेर अध्ययन गर्नुभयो । समयान्तरालमा त्रिचन्द्र क्याम्पसबाट स्नातक गर्नुभयो । त्यही क्रममा पहिलोपटक भैरहवामा गएर लुम्बिनी बस सेवा शुरू गर्नुभयो ।
त्यतिबेला भैरहवा पुगेर व्यवसाय शुरू गर्नुको कारण के रहेछ ?
मेरो बुवाको ठूलो बुवा पूर्णप्रताप राणाको बसोवास कावासोती नजिककोे डण्डाखोलामा थियो । उहाँले नै बुवालाई त्यहीँ पालनपोषण गर्नुभयो, पढाउनुभयो । बुवालाई अगाडि बढाउन उहाँको ठूलो देन छ । बुवाले ठूला बुवालाई बुवासरह मान्नुहुन्थ्यो । बुवाको ठूलो बुवा व्यापारिक सोच (बिजनेश माइन्ड) को हुनुहुन्थ्यो । उहाँको व्यापार पनि थियो । उहाँकै छत्रछाँयामा बसेर बुवाले सानो उमेरदेखि नै व्यापार गर्न सिक्नुभयो । बुवा सानो उमेरदेखि हिसाबकिताब राख्न शिपालु हुनुहुन्थ्यो । अब केही गर्नुपर्छ भन्ने सोच आएपछि बुवाले आफ्नो नजिकका साथी थानेश्वर घिमिरेसँगको साझेदारीमा भारतको जालन्धरबाट भैरहवामा दुईओटा बस ल्याएर लुम्बिनी बस सेवा शुरू गर्नुभयो ।
त्यसपछि तपाईंहरू आयातको व्यापारमा संलग्न हुनुभएको हो ?
हो । बुवा सानो उमेरदेखि नै व्यापारमा केन्द्रित हुनुहुन्थ्यो । व्यापार व्यवसायमा उहाँको धेरै लगाव थियो । ठूलो बुवाको संगतले गर्दा उहाँ बिजनेश माइन्डेड भइसक्नुभएको थियो । प्रगति गर्ने हो भने मेहनत आफै गर्नुपर्छ भन्ने उहाँको सोच थियो । त्यतिबेला उहाँले माइकाको व्यापार गर्नुभयो । साथै लाइटरमा प्रयोग गरिने पत्थर विदेशबाट पत्थर मगाएर विक्री गर्नुहुन्थ्यो । त्यो बेला बुवाले ‘जो सोता हे, वो खोता है’ भनेर बारम्बार भनेको मलाई अझै पनि स्मरण छ । उहाँले कपडाको व्यापार पनि गर्नुभयो । त्यतिबेला नाइलन तथा कटनको कपडाको विक्री खुबै हुन्थ्योे । २०–२१ वर्षकै उमेरमा व्यापारबाट कमाएको पैसाबाट उहाँले आफ्नै बलबुतामा लुम्बिनी बस सेवा शुरू गर्नुभएको हो । त्यसबेला बुवाको मिल्ने साथी जगदीश चौधरी हुनुहुन्थ्यो । अहिले पनि उहाँ हुनुहुन्छ । उहाँले नै व्यापार व्यवसाय विस्तार गर्ने क्रममा बुवालाई केही व्यापारीहरूसँग परिचय गराउनुभयो । उहाँले हात्तीछाप चप्पल बनाउने परिकल्पना गरेको एकजना व्यापारीलाई बुवासँग भेटाइदिनुभयो ।
त्यसपछि बुवाले चप्पल उत्पादनमा जाने योजना बनाउनुभयो । व्यापार दिगो हुँदैन, उद्योग मात्रै दिगो हुन्छ भनेर उत्पादनमूलक क्षेत्रमा प्रवेश गरेका हौं । त्यो बेला नेपालमा थाइल्याण्डबाट मोटो खालका हवाई चप्पल आउँथ्यो । यो उत्पादनका लागि मेशिन खरीद गरेर बुवाले हेटौंडामा प्लान्ट स्थापना गर्नुभयो । त्यसअघि नेपालमा चप्पल उत्पादन गर्ने कुनै पनि उद्योग थिएनन् । हैटौंडाको हात्तीछाप चप्पल भनेर अहिले पनि परिचित नै छ ।
सन् २०१५ सम्म आइपुग्दा भारतमा हाम्रो व्यापार वार्षिक २० देखि ३० प्रतिशतले बढ्यो ।
हेटौंडामा त्यतिखेर चप्पल कारखाना खोल्दा के कस्तो कठिनाइ आइपर्यो ?
हेटौंडामा चप्पल कारखाना २०२७ सालमा खोलिएको हो । कारखाना खोल्दा जुन उत्साह थियो, त्यो केही महीनामै हरायो । किनभने स्थापनाको शुरुआती समयमा विभिन्न कठिनाइ र बाधा/ अवरोध आइपरे । थाइल्याण्डबाट मेशिन खरीद गरेर ल्याइयो, कारखाना पनि खोलियो, तर राम्रोसँग सेट गर्न सकिएन । केमिकल सेट गर्न नजानेर धेरै दुःख पाइयो । त्यतिबेला काठमाडौंबाट हेटौंडा जान सहज थिएन । कारखानामा लगानी गरेको ८ महीनासम्म पनि राम्रो नतीजा देखिएन । चप्पल उत्पादन गर्न सकेनौं । यस्तो भएपछि बुवा निकै दुःखी हुनुहुन्थ्यो । लगानी नै डुब्छ कि भन्ने चिन्ता थियो । पछि एकजना कन्सल्टेन्टलाई कारखानामा बोलायौं । त्यसपछि मात्र कारखानाबाट चप्पल उत्पादन हुन थाल्यो ।
ठूलो प्रयासपछि उत्पादन शुरू भएको हात्तीछाप चप्पल पहिलोपटक बजारमा जाँदा कस्तो प्रतिक्रिया थियो ?
पहिलो दिन उत्पादन भएका सबै चप्पल बजारमा गयो । त्यो दिन अत्यन्त सकारात्मक प्रतिक्रिया पायौं । हामी निकै उत्साहित थियौं । चप्पल बजारमा गएको दिन नै हारालुछ भयो । शुरुआती समयमा उत्पादनभन्दा माग बढी थियो । माग धान्ने अवस्था नै आएन । चप्पल पनि कालोबजारीमा विक्री हुन थाल्यो । यसपछि हामीलाई थप हौसला मिल्यो । यसमा अझ केही गर्नुपर्छ भन्ने बोध भयो । हेटौंडामा त्यो कारखाना १३–१४ वर्षसम्म चल्यो ।
यो कारखाना पछि काठमाडौंमा सर्यो । त्यसको कारण के थियो ?
हेटौंडाको कारखानाबाट धमाधम चप्पल उत्पादन हुन थालेपछि बजारका पसल पसलमा विक्री हुन थाल्यो । विक्री राम्रो भइरहेको थियो । माग अनुसार उत्पादन गर्न सक्ने अवस्था थिएन । त्यसैले बढीभन्दा बढी मेहनतका साथ उत्पादन गरिरहेका थियौं । तर सबैको आँखा चप्पल कारखानामा पर्न थाल्यो । त्यो बेला हेटौंडामा दुःख दिनेहरू धेरै भए । उद्योगमा बन्द/ हड्ताल गर्न थालियो । त्यसपछि बाध्य भएर उद्योग बन्द गर्नुपर्ने स्थिति आयो । अन्ततः हेटौंडामा उद्योग चलाइराख्न सकिँदैन भन्ने निष्कर्षमा पुग्यौं ।
प्रतिकूल परिस्थितिमा कारखाना चलाउन नसकिने भएपछि काठमाडौंमै सार्ने कुरा भइरहेको थियो । केही समयपछि आधुनिक प्रविधिको कारखाना काठमाडौंमा स्थापना गर्यौं । हेटौंडामा पुरानो प्रविधिको कारखाना थियो । २०४२ सालतिर काठमाडौंको चाबहिल नजिक कारखाना स्थापना गरेका थियौं । यो स्थान अहिले पनि चप्पल कारखाना चोकको नामले परिचित छ । तर हाल यो कारखाना बालाजुमा छ । साविकको स्थानमा भने गोल्डस्टार जुत्ता कारखाना चलाइरहेका छौं ।
व्यवसायलाई विविधीकरण गर्ने क्रममा हात्तीछाप चप्पलपछि लगत्तै आधुनिक जुत्ता (किरण शुज म्यानुफ्याक्चरर्सबाट) उत्पादनमा प्रवेश गर्नुभयो । यो कसरी सम्भव भयो ?
चप्पल उत्पादनमा सफल भइसकेपछि थप के गर्ने भन्नेबारे सोचिरहेका थियौं । चप्पलबाट राम्रो आम्दानी भइरहेको थियो । खर्च कटाएर बचत पनि राम्रो थियो । त्यसबेला बैंकबाट ऋण लिएर व्यवसाय विस्तार गर्ने चलन थिएन । त्यतिबेला हामीसँग दुईओटा बाटो मात्र थिए । एउटा– चप्पल उत्पादनलाई नै बढाएर अघि लैजाने । अर्को– जुत्ता उत्पादनमा लगानी गर्ने । म त्यसबेला सिद्धार्थ वनस्थली स्कुलमा अध्ययनरत थिएँ । संयोगवश एक दिन नयाँ प्लान्टमा लगानी गर्ने विषयमा आयोजित मिटिङमा सहभागी थिएँ ।
त्यो बेला नेपालमा जुत्ता बनाउने उद्योगमा बाँसबारी छालाजुत्ता कारखाना मात्र थियो । त्यसबाट छालाको जुत्ता मात्र बन्थ्यो । बासँबारी छालाजुत्ता कारखानाको प्रतिस्पर्धामा जाने हो भने छालाको जुत्ता मात्र नभई भिन्न किसिमको जुत्ता बनाउनुपर्छ भन्नेमा छलफल भयो र त्यही सोचका साथ काम शुरू गरियो । तर पछि काठमाडौंमा नयाँ कारखाना स्थापना गर्न लाइसेन्स नपाइने थाहा पाएपछि काम बीचैमा रोकियो ।
निर्यातलाई केन्द्रित गरेर भैरहवामा उद्योग स्थापना गरिनेछ ।
काठमाडौंमा नयाँ कारखाना खोल्न लाइसेन्स नदिनुको कारण के रहेछ ? पछि कसरी लाइसेन्स पाइयो ?
जुत्ता उत्पादनमा केही गरौं भनेर सोच बनाइरहेका बेला सरकारको नीति भने सकेसम्म अब काठमाडौंमा ठूला उद्योग स्थापना गर्न नदिने भन्ने रहेछ । अब फर्केर पुनः हेटौंडामै जुत्ता कारखाना खोल्न जाने कुरा भएन । सरकारले त हामीलाई उद्योग खोल्ने भए धनगढी जाऊ भन्यो । हेटौंडामा उद्योग चलाउन त कठिनाइ भोगेका हामीलाई धनगढी जान झनै असहज थियो । जोखिम मोलेर त्यसतर्फ जान सकिँदैनथ्यो । त्यसमा पनि त्यहाँ बाटोघाटो थिएन । कर्णालीमा पुल नै बनेको थिएन । त्यसबेला उद्योगमन्त्री नारायणदत्त भट्ट र प्रधानमन्त्री सूर्यबहादुर थापा हुनुहुन्थ्यो । बुवाले निकै समयसम्म मन्त्रालयमा हारगुहार गरेर अन्ततः काठमाडौंमै जुत्ता उत्पादन गर्ने प्लान्ट लगाउन लाइसेन्स लिनुभयो ।
लाइसेन्स पाएपछि हामीले प्रतीतपत्र (एलसी) खोलेर जुत्ता बनाउने मेशिन खरीद गरेर ल्यायौं । शुरुआत यो उद्योगमा पनि चप्पल कारखानाकै जस्तै समस्या आइलाग्यो । धेरै प्रयास गर्दा पनि जुत्ता उत्पादन सफल हुन सकेन । फेरि कन्सल्टेन्ट बोलाएर चेकजाँच गरेपछि उत्पादन सफल भयो । त्यसपछि उत्पादित जुत्ता बजारमा जान थाल्यो । उद्योगको मुख्य ब्रान्ड ‘स्पार्क’ भन्ने थियो । यो जुत्ता कारखाना नेपालीले नेपालमा लगानी गरेर सफल भएको उद्योगको नमूना थियो ।
भारतमा यसको निर्यात कसरी सम्भव भयो ? अहिलेको अवस्था कस्तो छ ?
त्यतिखेरको कुरा गर्ने हो भने नेपालमा जुत्ताचप्पल उत्पादन गर्ने उद्योग दुईओटा थिए । हामीले छुट्टै डिजाइन र मोडलका जुत्ता बजारमा ल्यायौंं । हाम्रो उत्पादन नेपालीकै लागि लक्षित थियो । तर भारतका व्यापारीले पनि गोल्डस्टार जुत्ताको नक्कली उत्पादन गर्न थाले । नेपालमा अहिले पनि यस्तो समस्या छ । भारतमा सन् १९८८ देखि नै हाम्रा उत्पादन जान थालेका हुन् । यो अनौपचारिक मात्र थियो । किनभने हामीले व्यापारीलाई दिएको जुत्ता व्यापारीमार्फत पहिलादेखि नै त्यहाँ जाँदो रहेछ । आधिकारिक रूपमा सन् १९९० देखि गोल्डस्टार ब्रान्डका जुत्ता भारतमा निर्यात हुन लागेको हो । शुरूमा भारतका तीन व्यापारीले तीन हजार जोर जुत्ता खरीद गरेका थिए । त्यतिखेर हामीसँग उत्पत्तिको प्रमाणपत्र (सर्टिफिकेट अफ ओरिजिन) थिएन । निर्यातका लागि यो चाहिने रहेछ । यो बनाउने चलन पनि थिएन । त्यसपछि नेपाल चेम्बर अफ कमर्सबाट उत्पत्तिको प्रमाणपत्र लियौं । फेरि एक हप्तामै उनीहरूले १० हजार जोर जुत्ता अर्डर गरे । त्यसपछि हामीलाई झन् हौसला बढ्यो ।
घरेलु बजारमा खपत भइरहेको अवस्थामा भारतबाट एकाएक माग आउँदा कस्तो महसूस भयो ?
हामीले पहिला सानो क्षेत्रफलमा चप्पल कारखाना चलाइरहेका थियौं । समयक्रमसँगै जग्गा थप्दै क्षेत्रफल बढाएर कारखाना विस्तार गरेका थियौं । घरेलु बजारमा खपत राम्रै थियो । तर भारतबाट एकाएक अर्डर आउँदा उत्साहसँगै चुनौती पनि थपियो । पहिलोपटक भारतका आएका तीन जना व्यापारीले हाम्रो उत्पादन शुरूमा हवाईजहाजमार्फत लगे । त्यसपछि भाडा महँगो भयो भन्दै कन्टेनरबाट लैजान थाले । यसपछि भारतमा निर्यात बढ्दै गयो । सन् २०१५ सम्म आइपुग्दा वार्षिक २० देखि ३० प्रतिशतका दरले निर्यात बढ्यो ।
जुत्ताचप्पल उद्योगमा त्यतिबेला गरेको लगानीलाई कसरी लिनुहुन्छ ? तत्कालीन समयमा गरेको लगानी सही रहेछ भन्ने लाग्छ ?
बुवाले जुत्ताचप्पलको क्षेत्रमा त्यतिखेर गर्नुभएको कामबाट म अत्यन्त प्रभावित छु । उहाँको अथक मेहनत र प्रयासले गर्दा नै आज गोल्डस्टार जुत्ता यो अवस्थामा छ । उहाँले यसमा दिनरात नभनी काम गर्नुभयो । त्यतिखेरको असहज परिस्थितिमा पनि केही गरिछाड्ने उहाँको प्रयास सम्झँदा गर्व लाग्छ । बुवाको निधनपछि जुत्ताको व्यवसायमा थप केही गर्न आवश्यक छ भन्ने लाग्यो । यो व्यवसायलाई स्मार्ट तरीकाले अगाडि लैजानुपर्छ भनेर योजना बनाएँ । किनभने जुत्ताचप्पलको व्यवसाय हाम्रो पायोनियर बिजनेश हो । यसमा अहिले धेरै परिवर्तन भइसकेको छ । सोही अनुरूप जुत्ताको व्यापारमै केन्द्रित हुने मनसायले ग्यास, फर्मास्युटिकल तथा टेक्सटाइल बेचेर यसतर्फ लगानी विस्तार गरियो । ती उद्योगहरू पछि बुवाका साझेदार साथीहरूले नै लिनुभयो ।
नेपालका अन्य ठूला व्यावसायिक घरानाले भने व्यवसायलाई विविधीकरण गर्दै लगेको देखिन्छ । तर तपाईंहरू भने अपवादबाहेक जुत्ताचप्पलमै केन्द्रित भएको पाइन्छ । किन ?
हुन त पहिलादेखि नै जुत्ताचप्पलसँगै हाम्रा अन्य व्यवसाय पनि सञ्चालनमा थिए । तर मैले अन्य व्यवसायलाई त्यति प्राथमिकतामा राखिनँ । किनभने हाम्रो पायोनिर बिजनेश त जुत्ताचप्पल नै थियो । यो त बुवाले सञ्चालन गरेर आजको अवस्थामा ल्याइपुर्याएको पायोनियर बिजनेश हो । यसलाई निरन्तरता दिनु मेरो कर्तव्य पनि थियो । एकै व्यक्तिले विभिन्न व्यवसायमा हात हालेर सफल हुन सकिँदैन भन्ने सोच अनुरूप भएको लगानी पनि घटाउने प्रयास गरेका हौं । किनभने पहिलेदेखि नै मेरो दिमागमा केही गरेर देखाउने हो भने फुटवेयरको व्यापार वृद्धि गर्नुपर्छ भन्ने थियो । अनि अर्को कुरा एउटा बैंकमा मात्रै लगानी गर्ने सोच थियो । त्यसै अनुरूप हाम्रो संलग्नता कुमारी बैंकमा मात्र छ । यसमा म सञ्चालक समितिको अध्यक्ष पनि छु ।
उद्योग विस्तार गर्ने योजना अनुरूप भैरहवामा अर्को कारखाना स्थापना गर्ने योजना बनाइरहनुभएको रहेछ । अब जुत्ताचप्पल कारखानालाई काठमाडौंबाट त्यता सार्न लागिएको हो ?
अहिले नै त कारखानालाई विस्थापन गरिहाल्ने योजना छैन । काठमाडौंमा यो कारखाना निश्चित समयसम्म रहन्छ । किनभने नेपालभर कुरा गर्दा जुत्ताचप्पलको बजार हिस्सा काठमाडौंमा ३० प्रतिशतमात्र छ । पूर्वमा बजार हिस्सा अलिक बढी छ भने पश्चिम क्षेत्रमा अलिक कम छ । तर निर्यातको काम भने भैरहवा केन्द्रित भएर अघि बढाउने योजना छ । किनभने लागत पनि त्यहाँबाट सस्तो पर्छ ।
भारतमा तपाईंहरूको व्यापार पहिलाको भन्दा घटेको हो ? यसमा नोटबन्दी र वस्तु तथा सेवा करले पनि प्रभाव पारेको हो ?
जुन बेलामा भारतमा नोटबन्दी लागू भयो, त्यसबेलामा फुटवेयरको निर्यात अस्तव्यस्त नै भयो । त्यसअघि गोल्डस्टारले नेपालमा मात्र होइन, भारतमा समेत ख्याति पाइरहेको थियो । नोटबन्दीले जुत्ताको व्यापार खस्किँदै गयो र कम्पनी बन्द हुने स्थितिमा पुग्यो । पहिला त कुल उत्पादनको ७५ प्रतिशत भारतमै जान्थ्यो । तर नोटबन्दी र वस्तु तथा सेवा कर (जीएसटी) का कारण घटेर नेपालमा ६५ प्रतिशत र भारतमा ३० प्रतिशतमा सीमित भयो ।
भारत सरकारले भारू. एक हजार र पाँच सयको नोट नचल्ने घोषणा गरेपछि लामो समय त्यसको असर पर्यो, जसले गर्दा भारतबाट गोल्डस्टारको माग नै आएन । त्यही बेला भारतमा जीएसटी पनि लागू भयो । त्यो प्रावधानले जुत्ता निर्यातमा झनै समस्या भयो । अहिले यसमा विस्तारै सुधार हुँदै गएको छ । गतवर्ष कुल उत्पादनको ४० प्रतिशत भारतमा निर्यात भयो । यो वर्ष सुधार गरेर ५० प्रतिशत पुर्याउने योजनामा छौं । यसका लागि उत्पादन क्षमता बढाउने तयारी गरिरहेका छौं ।
गोल्डस्टारले आफ्नो बजार प्रवर्द्धनका लागि धेरै पछि मात्र ब्रान्डिङमा ध्यान दिएको जस्तो देखिन्छ । खासमा के हो ?
यसमा म के भन्छु भने वास्तवमा हात्तीछाप चप्पल र गोल्डस्टार जुत्ता आफैमा ब्रान्ड भइसकेको छ । हामीलाई विज्ञापन गर्न जरुरी थिएन भन्ने लाग्छ । किनभने यो निकै आम जनमानसमा लोकप्रिय बनिसकेको थियो । तर विज्ञापन आवश्यक छ या छैन भन्ने बारेमा म अनभिज्ञ नै थिएँ । तर श्रीमती विदुषीले पनि ब्रान्डिङ गर्न पटक पटक दबाब दिइन् । उनको उनी गोल्डस्टारमै संलग्न छिन् । उनको सुझाव अनुसार नै हाम्रो ध्यान ब्रान्डिङतर्फ केन्द्रित छ । बजार विस्तार गर्ने क्रममा हामीले धन्यवाद क्याम्पेन पनि आयोजना गरिसकेका छौं ।
द्वन्द्वको समयमा गोल्डस्टार जुत्ताको व्यापार राम्रै भयो होला, होइन ?
यो जुत्ता माओवादी द्वन्द्वको समयमा निकै विक्री भयो । माओवादी लडाकूले त्यो बेला प्रयोग गर्ने भनेकै गोल्डस्टार जुत्ता थियो । किनभने यो सहज र सुलभ मूल्यमा पाइन्थ्यो । यो बलियो पनि छ । अझ त्यतिबेला सुरक्षाकर्मीले समेत गोल्डस्टार जुत्ता नै प्रयोग गर्दथे । तर एउटा कुरा मैले यहाँ भन्नैपर्छ । त्यो समयमा हामीले ठूलो सुरक्षा चेतावनी खेप्नुप¥यो । हामीलाई माओवादीलाई जुत्ता विक्री गरेको भनेर दुःख दिने काम पनि भयो । तर हाम्रो विशुद्ध उद्देश्य व्यापार मात्र थियो ।
नेपाल र भारतपछि अन्य देशमा जुत्ताको माग के कस्तो छ ?
नेपालमा त हाम्रो उत्पादनको ब्रान्डिङ भइसकेको छ । बजार विस्तारको क्रममा भारतपछि कुन कुन देशमा निर्यात गर्न सकिन्छ भनेर अहिले पनि अध्ययन गरिरहेका छौं । जापान, कतार, बहराइनबाट स्वतःस्फूर्त रूपमा जुत्ताको माग आइरहेको छ । त्यहाँ जाने नेपालीले पनि हाम्रा उत्पादन लगिरहेका छन् । गत वर्षमात्रै अमेरिकामा बजार विस्तार गरेका छौं । त्यहाँ हाल गोल्डस्टार जुत्ताको फ्रेन्चाइजी सञ्चालनमा छ । अस्ष्टे«लियामा पनि स्टोर सञ्चालनमा छ । अफ्रिकामा पनि सञ्चालन गर्ने योजना छ । मुख्य बजार त नेपाल नै हो । गोल्डस्टारको ब्रान्डको उपस्थिति नेपाल र भारत मात्र होइन, विश्वभर विस्तार हुँदै गर्दा यसमा असीमित सम्भावना देखेको छु ।
हाल कारखानाबाट दैनिक कति परिमाणमा जुत्ताचप्पल उत्पादन भइरहेको छ ?
अहिले कारखानाबाट दैनिक रूपमा एक लाख जोरभन्दा बढी उत्पादन भइरहेको छ । यो जुत्ता र चप्पल दुवै मिलाएर हो । भैरहवाबाट पनि उत्पादन गर्ने सोच छ । त्यहाँबाट तत्काल उत्पादन बढाउने सोच भने छैन । त्यहाँ खोलिने कारखानाको क्षेत्रफल ७ बिघाभन्दा ठूलो हुनेछ । भोलिका दिनमा व्यापार बढाउन पनि हामीले त्यहाँ कारखाना स्थापना गर्ने सोच बनाएका हौं ।
हात्तीछाप चप्पल र गोल्डस्टार जुत्ता आफैमा ब्रान्ड भइसकेको छ ।
अर्को प्रसगमा जाऔं, तपाईं औपचारिक रूपमा कहिलेदेखि यो पारिवारिक व्यवसायमा आउनु भयो ?
मानसिक दृष्टिकोणले भन्ने हो भने त सानो उमेरदेखि नै यो व्यवसायमा प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष रूपमा संलग्न छु । औपचारिक रूपमा भन्ने हो भने त सन् १९९५ तिरबाटै यो व्यवसायमा केन्द्रित रहेर काम गर्दै आएको छु ।
नेपालका ठूला व्यावसायिक घरानाहरू व्यवसायलाई विस्तार गर्दै अगाडि बढेको देखिन्छ । तर तपाईं चाहिं भएको व्यवसायबाट सीमित व्यवसायमा केन्द्रित हु“दै जानु भएको छ । कारण के होला ?
हुन त आजभोलि घरमा पनि नयाँ क्षेत्रमा लगानी विस्तार गर्नुपर्यो भनेर छलफल हुने गरेको छ । मलाई चाहिँ फुटवेयरमै केन्द्रित हुन आवश्यक छ जस्तो लाग्छ । यसमै धेरै काम गर्न सकिन्छ भन्ने विश्वास पनि छ । त्यसकारण पनि यसमै अझ लगानी विस्तार गरौं भन्ने हिसावले काम भइरहेको छ । आज हामी ब्रान्डिङकै कारण भारतको फुटवेयर उद्योगसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सकिरहेका छौं ।
जापान, कतार र बहराइनबाट स्वतःस्फूर्त रूपमा जुत्ताको माग आइरहेको छ ।
गोल्डस्टार जुत्ताले नेपालको समग्र जुत्ताको बजारमा कति हिस्सा लिएको छ ?
यसको कुरा गर्ने हो भने त नेपालमा गोल्डस्टार जुत्ताको बजार हिस्सा १० प्रतिशतमात्र छ । स्वाभाविक रूपमा गोल्डस्टार जुत्ताको आधिपत्य नभए बाँकी कसको छ त भन्ने प्रश्न आउन पनि सक्छ । हुन त नेपालको कुरा गर्दा यहाँ चोरीपैठारी भएर निर्बाध रूपमा जुत्ताचप्पल आइरहेको छ । कर छलेर पनि जुत्ताचप्पल आइरहेको छ । अर्को कुरा भनेको उत्पादनको नाममा एसेम्बलिङ गरेर वा लेवल वा लोगो टाँसेर पनि जुत्ताचप्पलको अवैध रूपमा कारोबार भइरहेको छ । तर यसको नियन्त्रणतर्फ पहल हुन सकेको छैन । यो देख्दा हामीलाई निकै दुःख लाग्छ ।
तपाईं त दोस्रो पुस्ताको आन्त्रप्रेनर हुनुभयो । अबको तेस्रो पुस्तालाई व्यवसाय हस्तान्तरण गर्ने योजनालाई कसरी लिनुभएको छ ?
हुन त यो आग्रह मात्र हो । मैले तेस्रो पुस्तालाई हाम्रो व्यवसाय यस्तो छ है भनेर आग्रह गर्ने मात्र हो । सर्वप्रथम यसमा उनीहरूको रुचि पनि हुनुपर्यो । यसलाई कसरी अगाडि बढाएर लैजाने त भन्ने कुराका लागि अध्ययन आवश्यक छ । अनुभव पनि चाहियो । तेस्रो पुस्ताको कुरा गर्दा अहिले छोरा त सानै छ । छोरीले यसबारे पक्कै पनि सोचविचार गरेकी छिन् । अहिले उनको अध्ययन जारी नै छ ।
(विस्तृत अन्तरवार्ताका लागि Youtube.com/c/NewBusinessAgeNepal मा जान सक्नुहुनेछ ।)
सही छ । गोल्ड स्टार जत्ति क्वालिटी भएको विदेशी ब्रान्डको जुत्ताको मुल्य विदेशी बजारमा लगभग गोल्ड स्टारको भन्दा डबल छ । यसलाई अन्तराष्ट्रिय बजारमा ल्याउने हो भने मासाल्लाह राम्रो व्यापार गर्छ ।
पेट्रोल–डिजेलको मूल्य घट्यो
‘ग्लोबल रिच अष्ट्रेलियन एजुकेसन फेयर’ माघ ५ बाट, अष्ट्रेलियाका २५ बढी युनिभर्सिटीका प्रतिनिधि आउने
जलविद्युत कम्पनीका शेयरमा लगानीकर्ताको आकर्षण, एक महीनामा १९.६४ % बढ्यो परिसूचक
माघे सङ्क्रान्तिको दिन टुँडिखेलमा भीडमा च्यापिएर ११ जना घाइते
लक्ष्मी सन्राइज बैंकको २३औं साधारण सभा
बाटोले विकासको सम्भावना खुलेको छ : अर्थमन्त्री डा. महत
३८ करोडले घट्यो चिया निकासी
पाँच महीनामा निर्जीवन बीमा कम्पनीले आर्जन गरे १५ अर्ब ७२ करोडभन्दा बढी बीमाशुल्क
कृषिमा लगानीको तयारी गर्दै भाटभटेनी
नृसिंहधाम, जहाँ बन्नेछ नेपालको पहिलो पानीमुनिको मन्दिर ! [तस्वीरहरू]
विद्युतीय तार भूमिगत : साढे २ वर्षमा सक्नुपर्ने काम ४ वर्षमा पनि सकिएन