घरजग्गामा लिलामीको आतंक ! 'सबै विकल्प सकिए, आफ्नै फोटो छापिएको टुलुटुलु हेरिरहेका छौं' 

अमर बडुवाल

साउन १५, काठमाडौं । बिगत करीब एक वर्षदेखि घरजग्गा कारोबार ओरालो लागेको छ । एकपछि अर्को सरकारी नीतिले यो क्षेत्र थला परिसकेको छ ।

अहिले भने बैंक तथा वित्तीय संस्थाले कर्जा चुक्ता नगर्ने ऋणीहरूको धितो धमाधम लिलाम गर्दै छन् । त्यसमा धेरै जसो घरजग्गा व्यवसायीहरू पनि परेका छन् । 

कोभिड-१९ को शुरूवातसँगै जारी लकडाउनका कारण समग्र आर्थिक गतिविधि ठप्प हुँदा घरजग्गा कारोबार प्रभावित हुने आम अनुमान विपरित कोभिड कालमा घरजग्गा र शेयर बजार दुवै क्षेत्र निकै उचालिए । सरकारले अनुत्पादक क्षेत्र भनेर भन्दै आएको यी दुवै क्षेत्रको चहलपहल भने खहरे खोलामा आएको भेल जस्तै थियो ।

पछिल्लो एक वर्ष भने यी दुवै क्षेत्र फेरि खहरे खोलामै परिणत भएका छन् । ३२०० विन्दुमा पुगेको शेयर बजार १८०० विन्दु आसपास आएर अहिले २२०० विन्दु नजिक पुगेको छ । मासिक ७५ हजार घरजग्गा किनबेच हुने घरजग्गा बजारमा मुस्किलले ४०-४५ हजार घरजग्गा किनबेच भइरहेका छन् । जुन कोभिड अघि हुने किनबेचकै बराबरी हो ।

मासिक ७५ हजार घरजग्गा किनबेच हुने पिक समयमा यो क्षेत्रमा प्रवेश गरेका लाखौ साना ठूला व्यवसायी यतिबेला निकै अफ्ठेरोमा परिसकेका छन् । केही टाठा बाठा व्यवसायीले परल मूल्य वा एकाध लाख कममै बेचेर बजारबाट निस्किएपनि धेरै जसो लगानीकर्ताहरू भने फसेको फसेइ भएको घरजग्गा व्यवसायीहरू नै बताउँदै आएका छन् ।

देशको अर्थतन्त्र संकटोन्मुख हुँदा झन समस्या
विदेशी मुद्रा सञ्चिति घट्दै गएपछि राष्ट्र बैंकले विलासी वस्तुको आयातमा प्रतिबन्ध नै लगाउनु परेको छ । विदेश जाने नेपालीको संख्या बढिरहँदा पनि रेमिट्यान्स त्यस अनुसार आउन नसक्दा करीब एक वर्षको वस्तु तथा सेवा आयात धान्न पुग्ने विदेशी मुद्राको सञ्चिति घटेर साढे ६ महीनाको वस्तु तथा सेवा आयात मात्रै धान्न सक्ने अवस्थामा आएको थियो । 

विदेशी मुद्राको सञ्चितिमा दबाब आएपछि राष्ट्र बैंकले सामान आयात गर्दा सतप्रतिशत मार्जिन राखेर प्रतित पत्र (एलसी) खोल्नुपर्ने व्यवस्था राख्यो । बैंकमा तरलताको चरम अभाव भएपछि घरजग्गा र शेयर धितो कर्जामा थप कडाइ गरिएको थियो ।

अहिले मौद्रिक नीतिमार्फत घरजग्गा लगायत शीर्षक नखुलेका क्षेत्रमा ऋण लिंदा घरजग्गाको बजार मूल्यको ३० देखि ४० प्रतिशत मात्रै ऋण पाउने व्यवस्था गरिएको छ ।

आफ्नै फोटो पत्रिकामा आउँदा टुलुटुलु हेर्नुपर्ने अवस्था छ

विगत एक वर्षदेखि जसो तसो धानेका घरजग्गा व्यवसायीहरूले यो विचमा मूल्य घटाएर जग्गा बेच्ने स्किम पनि ल्याए । त्यति हुँदा पनि जग्गा विक्री नभएपछि अहिले बैंकहरूले धमाधम लिलामीको सूचना निकाल्न थालेका छन् ।

घरजग्गा व्यवसायीहरूलाई अहिले कुन दिन आफ्नै फोटो छापिएर लिलामीको सूचना आउँछ भन्ने त्रास छ । त्यसबाट बच्न उनीहरूले सबै प्रयास गरिसकेका छन् । लिलामीको सूचना आएपनि त्यसलाई टुलुटुलु हेरेर बस्नुपर्ने अवस्था आएको घरजग्गा व्यवसायीहरू बताउँछन् ।

४/६ महीनामा सामान्य हुन्छ भन्न सक्ने अवस्था छैन
गत वर्षसम्म चैत/बैशाखसम्म यो क्षेत्र सामान्य हुनसक्छ भन्ने व्यवसायीहरू अहिले भने यो विषयमा केही पनि भन्न नसक्ने बताइरहेका छन् ।

एक पछि अर्को समस्यामा घेरिँदै गएपछि अहिले विश्व अर्थतन्त्रमा नै मन्दी आउने आँकलन गरिएको छ ।

यदि केही गरी विश्व अर्थतन्त्र मन्दीमा गए त्यसको प्रभाव नेपालसम्म पर्ने भएकाले अहिले नै केही बताउन नसकिने व्यवसायीहरू बताउँछन् ।

रियल इस्टेटमा मन्दी आउँदा कति समय लाग्छ रिभाइभ हुन ?
सन २००८ मा अमेरिकी रियल इस्टेट क्षेत्र धरासायी हुँदा विश्वव्यापी मन्दी आएको थियो । त्यतिबेला अमेरिकी घरजग्गा बजार मन्दीबाट बाहिर आएर सामान्य हुन ३ वर्ष भन्दा बढी समय लागेको थियो ।

त्यतिबेलै चीनमा पनि आर्थिक मन्दी आएको थियो । चिनियाँ घरजग्गा बजार सामान्य अवस्थामा फर्किन पनि ३ वर्षभन्दा बढी समय लागेको थियो ।

यदि अहिले नेपालको घरजग्गा क्षेत्रले निकै ठूलो मन्दीको सामना गर्नुपरेमा नेपालमा पनि कम्तिमा ४/५ वर्षसम्म सामान्य नहुने यस क्षेत्रका जानकारहरू बताउँछन् ।

अहिलेकै अवस्थामा रिभाइभ भएमा डेढ देखि २ वर्षमा सामान्य हुन सक्छ । तर यो भन्दा गहिरो संकटको सामना गर्नुपरेको खण्डमा भने ४/५ वर्ष अघि यो क्षेत्र सामान्य हुन नसक्ने विज्ञहरूले बताउँदै आएका छन् ।

प्रतिक्रिया [0]