काठमाडौं । जाडोयाममा रमाइलो गर्ने धेरैको चाहना हुन्छ । तर, कतिपयलाई यो चाहना पूरा गर्न चिसो बाधक बनिदिन्छ । यो बेला चिसोबाट रोग लाग्ने जोखिम उच्च हुन्छ । मौसम परिवर्तन भएसँगै तापमान पनि परिवर्तन हुने भएकाले रुघाखोकी, फ्लू, श्वासप्रश्वाससम्बन्धी लगायत रोगहरू संक्रमणको जोखिम उच्च हुने गरेको छ ।
यी रोगहरू सामान्यतया शरीरमा रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता कम भएपछि हुने गरेको पाइन्छ । यी रोगहरूसँग लड्न रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउनु आवश्यक हुन्छ । डाबर च्यवनप्राश रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन प्रभावकारी हुन्छ । यो ४१ भन्दा बढी आयुर्वेदिक जडीबुटीहरूको चिकित्सा परीक्षण गरिएको आयुर्वेदिक ‘फर्मुला’ हो । यसले ब्याक्टेरिया, भाइरस, धुलो र मौसम परिवर्तनका कारण लाग्ने रोगहरूविरुद्ध लड्न रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन मद्दत गर्छ ।
डाबर च्यवनप्राश धेरै ‘रसायन’ जडीबुटीहरूको मिश्रणबाट बनेको हुनाले यसको इम्युनोमोड्युलेटरीले अन्य रोगहरूको रोकथाम गर्न पनि मद्दत गर्छ ।
डाबर च्यवनप्राशले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतामा बढाउन, मौसमी प्रभाव, नाक एलर्जी र अन्य संक्रमणबाट बचाउने कुरा प्रमाणित गरेको डाबरको विभिन्न क्लिनिकल र प्रिक्लिनिकल अध्ययनहरूले देखाएको छ ।
डाबर च्यवनप्राशको मुख्य तत्व अमला (भारतीय गुजबेरी) हो । साथै यसमा रहेको गुडुची, पिप्पली, शतावरी, विदारिकण्ड, हरिताकी, कान्तकारी, काकडशिङ्गी लगायतका तत्त्वले श्वासप्रश्वास प्रणालीको सामान्य संक्रमण र एलर्जीलाई कम गर्न मद्दत गर्छ ।
यी सामग्रीहरूको मिश्रणले च्यवनप्राशलाई जाडो मौसममा राम्रो स्वास्थ्यका लागि जडीबुटीहरूको उत्तम मिश्रण बनाउँछ । यसबाहेक, डाबर च्यवनप्राशले फोक्सोको शक्ति प्रवर्द्धन गर्न मद्दत गर्छ । यसले श्लेष्म झिल्लीलाई पोषण प्रदान गर्छ र श्वासप्रश्वास मार्गलाई सफा र सफा राख्न मद्दत गर्छ । जाडो महीनामा एक चम्चा डाबर च्यवनप्राशको सेवनले धेरै स्वास्थ्य लाभ लिन सकिन्छ ।
संस्कृतमा ‘प्राश’ शब्दको अर्थ विशेषरूपमा तयार गरिएको खाना हो । ऋषि अश्विनीकुमारले यसलाई एक वृद्ध ऋषि च्यवनलाई जवानी पुनस्र्थापित गर्नको लागि बनाएकाले यस जामको नाम च्यवनप्राश भएको कथनहरू पाइन्छ ।
च्यवनप्राशमा प्रयोग भएको घिउ, तिलको तेल र महले जडीबुटीहरूमा भएको उत्प्रेरक तत्त्वहरूलाई कोशिकाहरूको गहिराइमा पुर्याउन मद्दत गर्छ । यस्तै महले अन्य प्रमुख तत्त्वहरूको प्रभावलाई बेअसर गर्न र सुरक्षा गर्न मद्दत गर्छ ।
भिटामिन सी र एन्टिअक्सिडेन्टको स्रोतको रूपमा डाबर च्यवनप्राशको सेवनका अन्य फाइदाहरू छन् ।
फोक्सोमा असर गर्ने संक्रमणसँग लड्छ
च्यवनप्राशले फोक्सोको शक्ति प्रवद्र्धन गर्न अविश्वसनीय काम गर्छ । च्यवनप्राशमा रहेको जडीबुटीहरूले फोक्सोमा असर गर्ने संक्रमणसँग लड्न मद्दत गर्छ । यसले श्लेष्म झिल्ली पोषण दिन्छ र श्वासप्रश्वासलाई सफा राख्न मद्दत गर्छ ।
हेमोग्लोबिन र डब्लुबीसी उत्पादनमा मद्दत
च्यवनप्राशले शरीरमा हेमोग्लोबिन र डब्लुबीसी उत्पादन गर्न मद्दत गर्छ । च्यवनप्राशमा रहेको अमलाले शरीरलाई डिटोक्सिफिकेसन गर्नुका साथै रगत, कलेजो, प्लीहा र फोक्सो सफा राख्न मद्दत गर्छ । यसले जवानी बढाउनुका साथै स्वास्थ्य मांसपेशी र शरीरको टोन बढाउन मद्दत गर्छ ।
पाचन बढाउँछ, कोलेस्ट्रोल नियन्त्रण गर्छ
च्यवनप्राशले प्रणालीगत स्तरमा पाचन प्रक्रियालाई सहयोग गर्छ । यसले स्वास्थ्यलाई बढावा दिनुका साथै ग्यासहरूको आवागमन र फोहोरको नियमित उन्मूलन गर्न मद्दत गर्छ । यसबाहेक यसले रगतमा चिनी र कोलेस्ट्रोललाई नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ ।
प्रजनन स्वास्थ्य राम्रो
च्यवनप्राशले प्रजनन प्रणालीलाई गति दिन र जीवन शक्ति प्रवर्द्धन गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । साथै यसले प्रजनन क्षमता, स्वस्थ कामवासना र यौन क्षमतालाई बढावा दिन्छ ।
छालामा सुधार ल्याउन मद्दत
च्यवनप्राशले शरीरमा रहेको विषाक्त पदार्थलाई बाहिर निकाल्न मद्दत गर्न सक्छ । यसले चम्किलो छाला प्रदान गर्न मद्दत गर्छ । त्यसका साथै यसमा पाइने अमला, घिउ र मह पनि स्वस्थ छाला बढाउनका लागि फाइदाजनक हुन्छ । त्यसैले यसको दैनिक सेवन गर्दा छालामा सुधार ल्याउन मद्दत गर्छ ।