स्वास्थ्यमन्त्रीको जाँडरक्सी नीति २०७३

Krishna Giri

युवानेता तथा स्वास्थ्यमन्त्री गगन थापाले ‘राष्ट्रिय मदिरा नियमन तथा नियन्त्रण नीति २०७३’ ल्याएका छन् । (शीर्षकमा ‘जाँडरक्सी नीति’ किन भनेको भन्नेबारे चाहिँ तल पढ्नुहोला ।) काङ्ग्रेस भए पनि थापा पहिल्यैदेखि अलि क्रान्तिकारी नै थिए । त्यसैले उनले यस्तो प्रगतिशील नीति ल्याएको हुनुपर्छ । यो नीतिअनुसार नै अब छिट्टै कानून पनि बनाउने रे । हुन त यो नीति स्वयम् सरकारले भन्दा पनि विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले जारी गरेको प्रतिबद्धतामा ऐक्यबद्धता मात्रै जनाइदिएको पनि हुन सक्छ । कुरा जे भए पनि यो नयाँ मदिरा वा ठेट नेपालीमा भन्दा जाँड नीतिका अनुसार त अब मदिरापान करीबकरीब निषेध गर्ने र यसको प्रचारप्रसार र विज्ञापनमा पूर्णरुपमा बन्देज नै लगाउने रे । त्यति मात्र नभई अब उप्रान्त मदिराका बोतलमै ७५ प्रतिशत भागमा यसको सेवनले भएको कलेजोको सिरोसिस, मुटुरोग आदिको चित्रसँगै मदिरासेवन हानिकारक छ है भनेर पनि लेख्नैपर्ने रे । यत्ति गरिदिएपछि अब देशमा सबैको सुस्वास्थ्य नै सुस्वास्थ्य, शान्ति नै शान्ति, सुख, समृद्धि आउनेछ । किनकि रक्सी खान नपाएपछि मान्छेहरु मात्तिदैनन् । अनि झैझगडा पनि हुँदैन । रोगव्याधी लाग्दैन । यो कानून आएपछि देशमा मृगौला, मुटु, कलेजोका रोग क्यान्सर आदि पनि लाग्दैन । सरकार त्यसै भन्छ ।

अब सार्वजनिक कार्यक्रमहरुमा समेत मदिरा प्रयोग गर्न नपाइने भएपछि रात्रिभोजहरु पनि शान्त हुनेछन् । पार्टीहरुमा अब जुस पिएर मानिसहरु ओम नमः शिवाय, जय सन्तोषी माँ, गोविन्द बोलो बोलो, गोपाल बोलो आदि भजनहरुमा झुम्न थाल्नेछन् । अनि त देशभरि शान्ति कति हो कति । त्यसपछि यो शान्ति मन्त्रालय खारेज गर्दिए हुन्छ ।

त्यो मात्र होइन । यसका अरु पनि थुप्रै फाइदा छन् । एक त मदिरा कम्पनीले मदिरा उत्पादन गर्न विदेशबाट कच्चा पदार्थ ल्याउँछन्, अनि प्रशस्त विदेशी मुद्रा बाहिरिन्छ भने त्यस्तो मदिरा पाउन गाह्रो भएपछि हाम्रै स्थानीय कच्चा पदार्थमा आधारित मदिरा उद्योग फष्टाउँछ । यस्तो मदिरा गाउँ–गाउँमा बन्ने गरेको थियो र अहिले केही मात्रामा छ । किनभने यी बोतलबन्द (सिलबन्द) मदिरा बनाउनेहरुले त्यो हाम्रै विशुद्ध स्थानीय उद्योगलाई विस्थापित गरिदिएजस्तै थियो । अब चैं यो खोयाबिर्के मदिराको स्थानीय उद्योग फेरि शुरु गर्नुपर्छ । अब शहरमा समेत घरेलु मदिरा बनाउन प्रोत्साहित गर्नुपर्छ । किनकि कच्चा पदार्थ खोज्न कहीँ गइरहनै पर्दैन । शहरमा त मासु पसलबाट फ्याँकिएका टुक्राहरु, होटल रेष्टुराँ हस्पिटलहरुबाट फ्याँकिएका सेनिटरी प्याडसहितका फोहोरहरु, पुराना जुत्ता, मोजा आदि प्रयोगविहीन स्वदेशी कच्चा पदार्थ प्रयोग गरेर पनि घरेलु मदिरा सजिलै उत्पादन गर्न सकिन्छ, विगतमा जस्तै । यसो गर्दा शहरबाट फोहोर पनि गायब, मोहोर पनि आर्जन हुन्छ ।

अब ‘जाँडरक्सी नीति’ भन्ने व्याख्याको कुरा गरौं । यस्ता खोयाबिर्केलाई ठेट नेपालीमा ‘जाँडरक्सी’ नै भनिन्छ र यो नयाँ सरकारी नीतिले यही जाँडरक्सीको प्रवर्द्धन गर्ने भएपछि यसलाई ‘जाँडरक्सी नीति’ नै भन्नु बढी उपयुक्त हो । अझ प्रवर्द्धन भन्ने शब्द पनि थपेर ‘जाँडरक्सी प्रवर्द्धन नीति’ भन्ने हो भने झन् ठ्याक्कै मिल्छ ।

मदिरा उद्योगी र बेच्ने व्यापारीहरुले यो नीतिले कर सङ्कलन कम हुने, उद्योगको लगानी डुब्ने, रोजगारी गुम्ने आदि केके कुरा मन्त्रीलाई सुनाएछन् । ती कुरा मन्त्रीले सुन्नुहुँदैन । कर घटेर सरकारलाई के फरक पर्छ र ? आखिर कर जति उठाए पनि सरकारले खर्च गर्न सक्ने होइन । रोजगारी पनि नेपालमा नभए खाडी मुलुक छँदै छ, नेपाली युवायुवतीलाई सेवामा लगाउन भनेर तम्तयार । जहाँसम्म उद्योगीका लगानी डुब्ने कुरा छ, त्यो त स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई के चासो ? किनकि उसले त जनताको स्वास्थ्य पो हेर्ने हो, उद्योगीको लगानी हेर्ने होइन नि । त्यसमा पनि सरकारकै काङ्ग्रेसी उद्योगमन्त्रीले धमाधम सरकारी उद्योगहरु ब्युँताउँदै लाने भनिसकेकै छन् । प्राइभेट लिमिटेडहरु चलून् वा बन्द होऊन्, सरकारी मन्त्रीलाई के मतलब ?

अब मदिरा मात्र नभई स्वास्थ्यका लागि हानिकारक अरु थुप्रै पदार्थहरुको पनि उत्पादन, प्रचारप्रसार, विक्रीवितरण रोक्न थाल्नुपर्छ । उदाहरणका लागि दुग्धजन्य पदार्थ, मासु, अण्डा, चामल, दाल, फलफूल, तरकारी आदि । किनकि दुग्धजन्य पदार्थहरु जस्तै दूधमा जियार्डिया, कोलिफर्मजस्ता हानिकारक तत्वहरु पाइन्छन् । त्यति मात्र नभई डाक्टरहरु भन्छन् कि खासगरी ४० कटेका व्यक्तिहरुले घिउ, पनीर आदि खायो भने मुटुरोग, ग्याष्ट्रिक आदि बढाउने हुनाले यस्तो पदार्थ सेवन नगर्नु नै उचित हुन्छ । त्यस्तै, मासुमा पनि धेरै प्रकारका रोगजन्य कीटाणुहरु पाइने हुनाले सकेसम्म नखानु भनिन्छ । त्यस्तै, फलफूल, तरकारी, दाल, चामल, तेल आदिमा पनि हिजोआज विविध प्रकारका विषालु कीटनाशक औषधिहरु प्रयोग गरिने हुनाले मानव स्वास्थ्यका लागि अत्यन्त हानिकारक रहेको भन्दै विज्ञहरुले त्यस्ता पदार्थहरु प्रयोग नगर्न बारम्बार चेतावनी दिने गरेका छन् ।

त्यसैले हाम्रा स्वास्थ्यमन्त्रीले मदिरा सेवन नियन्त्रण गर्ने नीति त्यसै ल्याएका होइनन् वा जाँड खाएको बेला यो नीति बनाएका पनि पक्कै होइनन् । नेपाली जनताको स्वास्थ्यको रक्षाका खातिर उनले यस्तो नीति ल्याएका हुन् । यो नीतिले अब देशमा शान्ति मात्र कायम हुँदैन, बरु नेपाली जनताको ‘ह्याप्पिनेस इण्डेक्स’ अर्थात् खुशीको परिसूचक पनि ह्वात्तै बढ्नेछ । नपत्याए मदिरा प्रतिबन्धित देशहरु (जस्तै, साउदी अरब, इराक, इरान, पाकिस्तान, अफगानिस्तानजस्ता देशहरु) मा गएर हेर्नुस् त, त्यहाँ कति सुख, शान्ति, अमनचैन कायम छ ?

प्रतिक्रिया [0]