बैङ्किङमा महिला नेतृत्व

ममता थापा

बैङ्कमा आकर्षण तथा सहभागिता विगतको तुलनामा बढे पनि नेतृत्व तहमा भने कमै छन् । यद्यपि, केही वर्षयता बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाको नेतृत्व तहमा समेत पुग्न महिला सफल भएका छन् । सरकारी वा निजीक्षेत्रका बैङ्किङ क्षेत्रमा महिलाले कुशलतापूर्वक नेतृत्व सम्हालिरहेका छन् । तिनैमध्येका प्रतिनिध पात्र हुन्– निलम तिम्सिना, अनुपमा खुजेली, वन्दना पाठक र आशा राणा अधिकारी । वित्तीय क्षेत्रका लागि महिला पनि सक्षम छन् भन्ने उदाहरण हुन् काठमाडौंकी अनुपमा खुजेली । उनी सफल बैङ्करहरूमध्ये एक हुन् । खुजेली अहिले मेगा बैङ्कको कार्यवाहक प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको पदमा कार्यरत छिन् । २०४७ साल (सन् १९९१)मा ग्रिनलेज बैङ्क (हालको स्ट्याण्डर्ड चार्टर्ड)मा एसिष्टेण्टबाट प्रवेश गरेकी खुजेलीसँग बैङ्किङ क्षेत्रमा २७ वर्षको अनुभव छ । अर्थशास्त्रमा एमबीए गरेकी उनी समाजले बैङ्किङ पेशामा महिलालाई इज्जत दिने भएकोले उक्त बैङ्कमा परीक्षा, अन्तरवार्ता दिएर आएको बताउँछिन् । मेगा बैङ्कमा खुजेलीबाहेक नेतृत्व तहमा धेरै महिला पुगेका छन् । बैङ्कमा जम्मा ५ सय ९७ जना स्थायी कर्मचारीमध्ये २ सय ३५ जना महिला कार्यरत छन् । यसअन्तर्गत नेतृत्व तहमा अनुपमासहित पाँचजना प्रमुख पदमा कार्यरत छन् । मेगा बैङ्ककै एसिष्टेण्ट डीसीओ म्यानेजर पदमा कार्यरत रविना देशराज श्रेष्ठले अन्तरराष्ट्रिय बैङ्करको अवार्ड पनि प्राप्त गरिसकेकी छिन् । उनले ‘लेडी अफ एक्सिलेन्स’ अवार्ड तथा २१औं शताब्दी गोल्डेन फिनिक्स अवार्डजस्ता अन्तरराष्ट्रिय अवार्ड पाएकी छिन् । यस्तै, मेगा बैङ्ककै एसिष्टेण्ट जनरल म्यानेजरमा प्रज्ञा पाण्डे, सिनियर म्यानेजरमा डेनी श्रेष्ठ र हेड अफ डिपोजिट कार्ड एण्ड रेमिट्यान्समा जेनु थापा कार्यरत छिन् । सफल बैङ्करमध्ये अर्को महिला हुन् वन्दना पाठक । अर्थशास्त्रमा स्नातकोत्तर गरेकी उनले २०५१ (सन् १९९४)देखि बैङ्किङ पेशाको शुरुआत गरेकी हुन् । बङ्गलादेश बैङ्कमा एसिष्टेण्ट लेभलबाट शुरुआत गरेकी उनी १० वर्षको कार्य अनुभवपछि नेपाल क्रेडिट एण्ड कमर्श (एनसीसी) बैङ्कमा प्रवेश गरिन् । करीब २३ वर्षको बैङ्किङ करीअरमा उनले हरेक तहको अनुभव समेटी सकिन् । ‘कोही व्यक्ति एउटा बैङ्कमा लामो अनुभव भएपछि अर्कोमा जाँदा २–३ ओटा तह फड्को मार्ने प्रचलन छ । तर, मैले त्यसो गरिन्, हरेक तहमा काम गरेरै अहिले डेपुटी प्रमुख कार्यकारी अधिकृत तथा प्रवक्ता भएकी छु ।’ एनसीसीमा करीब १ हजार जनशक्तिमध्ये महिलाको सहभागिता ४० प्रतिशत भएको उनले जानकारी दिइन् । आशाराना अधिकारी सनराइज बैङ्कको व्यवस्थापन समूहमा सिनियर डेपुटी म्यानेजरको रूपमा कार्यरत छिन् । सरकारी स्वामित्वको नेपाल राष्ट्र बैङ्कको विभाग तथा महाशाखाको प्रमुख तहमा एक जनामात्र महिलाको नेतृत्व छ । केन्द्रीय बैङ्कको आन्तरिक लेखापरीक्षण विभागकी कायममुकायम कार्यकारी निर्देशक निलम तिम्सिना हुन् । उनी यसअघि राष्ट्र ऋण व्यवस्थापन विभाग व्यवस्थापन विभागमा कार्यकारी निर्देशक थिइन् । केन्द्रीय बैङ्कमा १ सय ८३ जना महिला र ८ सय ८९ पुरुष कार्यरत छन् । कृषि विकास बैङ्कमा कुल २ हजार ८ सय १५ जनामध्ये करीब २ सयभन्दा बढी महिला कर्मचारी कार्यरत छन् । बोर्ड डाइरेक्टरमा १० वर्षदेखि लक्ष्मी गिरी रहँदै आएकी छिन् । व्यवस्थापन समूहको शाखा प्रमुखमा निकु आचार्य, हर्कमाया चौहान, सरिता पोखरेललगायतको नेतृत्व छ । नेपाल बैङ्कर्स सङ्घका अध्यक्ष तथा नेपाल बङ्गलादेश बैङ्कका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत ज्ञानेन्द्रप्रसाद ढुङ्गानाका अनुसार २८ ओटा वाणिज्य बैङ्कमा महिलाको सहभागिताबारे यकिन तथ्याङ्क राखिएको छैन । डेभलपमेण्ट बैङ्कर्स सङ्घका अध्यक्ष तथा मुक्तिनाथ विकास बैङ्कका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत भरतरज ढकालका अनुसार ३६ ओटा विकास बैङ्कमा करीब १५ हजार कर्मचारीमध्ये ३० प्रतिशत महिला छन् । नेपालको पहिलो महिला सीईओ अम्बिका श्रेष्ठ हुन् । सुप्रिम विकास बैङ्कसम्म आइपुग्दा उनले प्रमुख कार्यकारी अधिकृतको जिम्मेवारीसमेत सम्हालेकी थिइन् । यो बैङ्क मर्ज भएपछि भने उनले आफ्नै व्यवसाय गर्दै आएकी छन् । २०४१ सालदेखि क्लिन इजर्नी डेभलपमेण्ट (हाल एनएमबीमा गाभिएको) बैङ्कमा क्यासियरबाट आफ्नो पेशा शुरू गरेकी वर्षा श्रेष्ठ नायव प्रमुख कार्यकारी अधिकृतसमेत भएकी थिइन् । डेढ वर्ष अघिदेखि उनी गैरबैङ्किङ क्षेत्रमा कार्यरत छिन् । पहिले बैङ्कको शोभा बढाउन महिला कर्मचारी राखिने गरे तापनि अहिले भने उच्च तहमा महिलाको पहुँच पुग्न थालेको छ । आफै सक्षम हुँदैै गएकोले महिलाहरू बैङ्कको माथिल्लो तहसम्म पुग्न सकेको बैङ्करहरूको भनाइ छ ।

प्रतिक्रिया [0]

पुरा नाम: *

इमेल: *

प्रतिकृया: *
पठाउनुहोस