पछिल्लो समय पर्यटन क्षेत्रका मजदूरका समस्या समाधानउन्मुख देखिएका छन् । नयाँ श्रम ऐन तथा सामाजिक सुरक्षा ऐन आएपछि यी सम्बन्ध सुधारको बाटोमा अघि बढिरहेको व्यवसायी तथा मजदूर दुवैको अनुभव छ । पर्यटन क्षेत्रअन्तर्गत होटल, क्यासिनो, रेष्टुराँ, ट्राभललगायतमा धेरै मजदूर कार्यरत छन् ।
होटल क्षेत्रमा मजदूर र व्यवसायीबीच पहिलेभन्दा अहिले सम्बन्ध सुमधुर बन्दै गएको होटल एशोसिएशन नेपाल (हान)का महासचिव विनायक शाहको बुझाइ छ । ‘समस्या नै नभएका होइनन्, अहिले पनि राजनीतिक दलहरूको आडमा युनियनका नाममा व्यवसायीमाथि दबाब कम कम भएको छैन,’ उनले भने, ‘तर पनि हिजोभन्दा आज यो अवस्थामा सुधार हुँदै गएको छ ।’ गतवर्ष आएको नयाँ श्रम ऐन तथा सामाजिक सुरक्षा ऐनले व्यवसायी र मजदूरबीच हुने समस्या समाधानको विषयमा केही स्पष्ट पारे पनि कार्यान्वयनको नतीजा हेर्न अझै बाँकी रहेको उनको धारणा छ ।
अहिले न्यूनतम ९ हजार ७ सय तलब पाउनुपर्नेमा सेवाशुल्क पनि जोडेर तलब दिने गरिएको र कतिपय ठाउँमा त्यो तलब पनि नपाएको नेपाल पर्यटन तथा होटल सम्बद्ध श्रमिक सङ्घका केन्द्रीय अध्यक्ष खेमराज खड्काले बताए । ‘यो तलबमानमा पनि समीक्षा हुन जरुरी छ,’ उनले भने ।
यसैगरी नेपाल स्वतन्त्र होटल क्यासिनो तथा रेष्टुरेण्ट युनियनका केन्द्रीय अध्यक्ष सूर्यबहादुर कुँवरले नयाँ श्रम ऐन तथा सामाजिक सुरक्षा ऐन आए तापनि मजदूरका समस्या अझै समाधान भइनसकेको औंल्याए । सेवाशुल्कका विषयमा हानका महासचिव शाहको धारणा अलि फरक छ । ‘सेवाशुल्क टिप्स हो, जुन ग्राहकले खुशी भएर दिन्छन्,’ उनले भने, ‘तर यहाँ राजनीतिक दलको आडमा टिप्सलाई सेवाशुल्ककै रूपमा ऐनमा समावेश गर्ने काम भएको छ ।’ पर्यटन क्षेत्रको अर्को महत्त्वपूर्ण क्षेत्र टे«किङको क्षेत्र पनि पहिलेभन्दा राम्रो हुँदै गए पनि चुनौतीसमेत बढेको गाइडहरू बताउँछन् । हिमाल आरोहण तथा अन्य पदयात्राका क्रममा उनीहरूले जोखीमपूर्ण रूपमा काम गर्नुपर्ने अवस्था छ । ट्रेकिङको क्षेत्रमा काम गर्नेहरूको बीमालगायत सुविधा रहे पनि कामका हिसाबले जोखीमपूर्ण रहेको उनीहरूको धारणा छ । यद्यपि, पर्यटन क्षेत्रको समग्र सुधारले यस क्षेत्रमा पनि राम्रो प्रभाव पर्न थालेको टुरिष्ट गाइड एशोसिएशन नेपालका अध्यक्ष केदार तामाङले बताए ।