ममता थापाकाठमाडौं । उद्यमी तथा व्यवसायीहरूले तिर्नुपर्ने ब्याज बढिरहेको तर यसको अनुपातमा बचतकर्ताले लाभ पाउन नसकेको गुनासो गरेका छन् । बैङ्कहरूको ब्याज आम्दानी ब्याज खर्चको ३ गुणासम्म हुँदा पनि कर्जाको ब्याजमा भने कमी नआएकाले उनीहरूले यस्तो गुनासो गरेका हुन् । कर्जाको ब्याज दर केही कम गर्न चालू आर्थिक वर्ष (आव) २०७५/७६ को मौद्रिक नीतिमार्फत स्प्रेडदरको माथिल्लो सीमा ५ प्रतिशतबाट साढे ४ प्रतिशतमा झारिए पनि अझै अपुग भएको उनीहरूको तर्क छ ।
भर्खरै केही वाणिज्य बैङ्कहरूले प्रकाशित गरेको गत आव २०७४/७५ को वार्षिक वित्तीय विवरणमा ब्याज आम्दानी र ब्याज खर्चबीचको अन्तर अत्यधिक देखिएको छ । उक्त वित्तीय विवरणमा बैङ्कको ब्याज आम्दानी र ब्याज खर्चको अन्तर फराकिलो बन्दै गएको देखिन्छ । उद्यमी तथा व्यवसायीहरूले गत आवको ब्याजदर वृद्धिले आम बचतकर्तालाई लाभ दिन नसकेको पनि बताए ।
गत आवको शुरूदेखि नै बैङ्कहरूले मुद्दती निक्षेपका लागि ब्याजदर बढाउन प्रतिस्पर्धा गरेका थिए । त्यसलगत्तै नयाँ तथा पुराना सबै कर्जाको व्याजदर पनि बढाइएको थियो । तर, कुल निक्षेपको ६० प्रतिशत हाराहारी रहको बचत खातामा रकम जम्मा गरेका बचतकर्ताले बजारमा बढेको ब्याजदरको लाभ नपाउँदा बैङ्कहरूको खुद ब्याज आम्दानीमा उच्च वृद्धि देखिएको हो । यसबाट बचतकर्ताको भागमा जाने ब्याजदर वृद्धिको लाभ पनि बैङ्ककै पोल्टामा भएकोे जानकारहरू बताउँछन् । बजार प्रणालीले आम मानिसलाई दिएको लाभ पनि अर्कैको पोल्टामा जानु बिडम्वना भएको अर्थशास्त्रीहरूको भनाइ छ ।
नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घका पूर्वअध्यक्ष पशुपति मुरारकाले अहिलेको स्पे्रडदर पनि बढी भएको बताए । उनले भने, ‘यसरी राष्ट्र बैङ्कले स्प्रेडको सीमा तोक्नु तर प्रभावकारी नियमन नगर्नु उद्यमीका लागि चिन्ताको विषय हो ।’ अहिलेकै अवस्था रहे उद्यमी मात्र होइन, बैङ्कसमेत डुब्ने जोखीम बढ्ने उनले बताए ।
बैङ्कहरू अल्पकालीन नाफामा भन्दा दिगो व्यवसाय विस्तारमा लाग्नु र त्यसका लागि ब्याजदर अन्तर कम गर्नु आवश्यक भएको मुरारकाको भनाइ छ ।
नेपाल उद्योग परिसङ्घका अध्यक्ष हरिभक्त शर्मा बजार ब्याजदर अस्थिर हुँदा सबैभन्दा बढी मर्का उद्योगीलाई परेको बताए । ‘हामीले तिर्नुपर्ने ब्याज बढेको बढ्यै छ । तर, सोही अनुपातमा बचतकर्ताले लाभ पाएका छैनन्,’ उनले भने, ‘यस्तो बेलामा अर्थमन्त्रालय र राष्ट्र बैङ्कले ब्याजदर स्थायित्वका लागि उचित नीतिगत व्यवस्था गर्नुपर्ने हो । तर, त्यो हुनसकेको छैन ।’ उद्योग र बैङ्कलाई एउटै आँखाले हेर्न माग गर्दै उनले भने, ‘नाफाको परिभाषा बैङ्क र उद्योगका लागि फरक फरक कसरी हुन सक्छ ?’ यसतर्पm सरकारको ध्यान पुग्न नसके उद्योग व्यवसायको प्रतिस्पर्धी क्षमतामा थप ह्रास आउने उनको तर्क छ ।
आव २०७४/७५ को समाप्तिसँगै नेपाल बैङ्क र सिटिजन्स बैङ्कले अपरिष्कृत वार्षिक प्रतिवेदन प्रस्तुत गरेका छन् । प्रतिवेदनअनुसार नेपाल बैङ्कको ब्याज आम्दानी ब्याज खर्चको तुलनामा ३ गुणा छ । सो बैङ्कले ब्याजबाट ९ अर्ब २० करोड रुपैयाँ आम्दानी गर्दा ब्याजमा खर्च भने २ अर्ब ८४ करोड मात्रै गरेको छ । त्यस्तै सिटिजन्स बैङ्कले पनि गत आवमा ब्याज खर्चको तुलनामा डेढ गुणा बढी ब्याज आम्दानी गर्न सफल भएको छ । यी त उदाहरण मात्रै हुन् । बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाले खुद नाफालाई मात्र केन्द्रमा राखेर व्यवसाय गर्दा यसको मारमा बचतकर्ता र ऋणी परेको व्यवसायीहरूको तर्क छ ।
अन्य उद्योग व्यवसायले कुल लागतमा २० प्रतिशतभन्दा बढी नाफा राख्दा कालो बजारी ऐन लाग्ने तर बैङ्कहरूले २ गुणासम्म नाफा लिँदा पनि हुने भनेर व्यवसायीहरूले कटाक्षसमेत गरेका छन् । ‘ऋणीबाट उठाइएको ब्याजदर बचतकर्तासम्म पुग्दैन र बैङ्कको खुद ब्याज आय मात्रै बढ्छ भने योभन्दा ठूलो कालोबजारी के होला ?’ एक उद्योगीले नाम नबताउने शर्तमा अभियानसँग भने । बैङ्कहरूको प्रकाशित कोषको लागत र कर्जाको आधार (न्यूनतम) दरको फरक नै तोकिएको ब्याजदर अन्तर (स्प्रेड)भन्दा बढी हुँदासमेत राष्ट्र बैङ्कले के हेरेको भनेर बुभ्mन नसकिएको ती उद्योगीको भनाइ थियो ।
नेपाल बैङ्कका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत देवेन्द्रप्रताप शाह व्यक्तिगत कर्जाको ब्याजदर अरूको तुलनामा बढी र संस्थाको कार्य सम्पादन राम्रो भएकाले ब्याज आम्दानी धेरै भएको तर्क गरे । व्यक्तिगत कर्जाको तुलनामा व्यावसायिक कर्जाको ब्याजदर कम भएको बताउँदै उनले भने, ‘गतवर्ष बैङ्कले फड्को मारेकै हो । तर, हामीले नाफाको लोभमा व्यवसायीलाई ठगेका छैनौं ।’ व्यवसायीले पनि आफूलाई फाइदा नहुने भए कर्जामा उद्योग चलाएर जोखीम नलिने उनको तर्क छ ।
एनएमबी बैङ्कका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुनील केसी पनि कर्जाको ब्याजदर धेरै लिएर उद्योगीलाई मर्कामा नपारेको बताउँछन् । राष्ट्र बैङ्कको स्प्रेडदर साढे ४ प्रतिशतभन्दा माथि जान नपाउने व्यवस्थाका कारण बैङ्कलाई कर्जा प्रवाहमा नै अप्ठ्यारो भए पनि व्यवसायीलाई राहत मिलेको उनको भनाइ छ ।
ममता थापा
काठमाडौं । उद्यमी तथा व्यवसायीहरूले तिर्नुपर्ने ब्याज बढिरहेको तर यसको अनुपातमा बचतकर्ताले लाभ पाउन नसकेको गुनासो गरेका छन् । बैङ्कहरूको ब्याज आम्दानी ब्याज खर्चको ३ गुणासम्म हुँदा पनि कर्जाको ब्याजमा भने कमी नआएकाले उनीहरूले यस्तो गुनासो गरेका हुन् । कर्जाको ब्याज दर केही कम गर्न चालू आर्थिक वर्ष (आव) २०७५/७६ को मौद्रिक नीतिमार्फत स्प्रेडदरको माथिल्लो सीमा ५ प्रतिशतबाट साढे ४ प्रतिशतमा झारिए पनि अझै अपुग भएको उनीहरूको तर्क छ ।
भर्खरै केही वाणिज्य बैङ्कहरूले प्रकाशित गरेको गत आव २०७४/७५ को वार्षिक वित्तीय विवरणमा ब्याज आम्दानी र ब्याज खर्चबीचको अन्तर अत्यधिक देखिएको छ । उक्त वित्तीय विवरणमा बैङ्कको ब्याज आम्दानी र ब्याज खर्चको अन्तर फराकिलो बन्दै गएको देखिन्छ । उद्यमी तथा व्यवसायीहरूले गत आवको ब्याजदर वृद्धिले आम बचतकर्तालाई लाभ दिन नसकेको पनि बताए ।
गत आवको शुरूदेखि नै बैङ्कहरूले मुद्दती निक्षेपका लागि ब्याजदर बढाउन प्रतिस्पर्धा गरेका थिए । त्यसलगत्तै नयाँ तथा पुराना सबै कर्जाको व्याजदर पनि बढाइएको थियो । तर, कुल निक्षेपको ६० प्रतिशत हाराहारी रहको बचत खातामा रकम जम्मा गरेका बचतकर्ताले बजारमा बढेको ब्याजदरको लाभ नपाउँदा बैङ्कहरूको खुद ब्याज आम्दानीमा उच्च वृद्धि देखिएको हो । यसबाट बचतकर्ताको भागमा जाने ब्याजदर वृद्धिको लाभ पनि बैङ्ककै पोल्टामा भएकोे जानकारहरू बताउँछन् । बजार प्रणालीले आम मानिसलाई दिएको लाभ पनि अर्कैको पोल्टामा जानु बिडम्वना भएको अर्थशास्त्रीहरूको भनाइ छ ।
नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घका पूर्वअध्यक्ष पशुपति मुरारकाले अहिलेको स्पे्रडदर पनि बढी भएको बताए । उनले भने, ‘यसरी राष्ट्र बैङ्कले स्प्रेडको सीमा तोक्नु तर प्रभावकारी नियमन नगर्नु उद्यमीका लागि चिन्ताको विषय हो ।’ अहिलेकै अवस्था रहे उद्यमी मात्र होइन, बैङ्कसमेत डुब्ने जोखीम बढ्ने उनले बताए ।
बैङ्कहरू अल्पकालीन नाफामा भन्दा दिगो व्यवसाय विस्तारमा लाग्नु र त्यसका लागि ब्याजदर अन्तर कम गर्नु आवश्यक भएको मुरारकाको भनाइ छ ।
नेपाल उद्योग परिसङ्घका अध्यक्ष हरिभक्त शर्मा बजार ब्याजदर अस्थिर हुँदा सबैभन्दा बढी मर्का उद्योगीलाई परेको बताए । ‘हामीले तिर्नुपर्ने ब्याज बढेको बढ्यै छ । तर, सोही अनुपातमा बचतकर्ताले लाभ पाएका छैनन्,’ उनले भने, ‘यस्तो बेलामा अर्थमन्त्रालय र राष्ट्र बैङ्कले ब्याजदर स्थायित्वका लागि उचित नीतिगत व्यवस्था गर्नुपर्ने हो । तर, त्यो हुनसकेको छैन ।’ उद्योग र बैङ्कलाई एउटै आँखाले हेर्न माग गर्दै उनले भने, ‘नाफाको परिभाषा बैङ्क र उद्योगका लागि फरक फरक कसरी हुन सक्छ ?’ यसतर्पm सरकारको ध्यान पुग्न नसके उद्योग व्यवसायको प्रतिस्पर्धी क्षमतामा थप ह्रास आउने उनको तर्क छ ।
आव २०७४/७५ को समाप्तिसँगै नेपाल बैङ्क र सिटिजन्स बैङ्कले अपरिष्कृत वार्षिक प्रतिवेदन प्रस्तुत गरेका छन् । प्रतिवेदनअनुसार नेपाल बैङ्कको ब्याज आम्दानी ब्याज खर्चको तुलनामा ३ गुणा छ । सो बैङ्कले ब्याजबाट ९ अर्ब २० करोड रुपैयाँ आम्दानी गर्दा ब्याजमा खर्च भने २ अर्ब ८४ करोड मात्रै गरेको छ । त्यस्तै सिटिजन्स बैङ्कले पनि गत आवमा ब्याज खर्चको तुलनामा डेढ गुणा बढी ब्याज आम्दानी गर्न सफल भएको छ । यी त उदाहरण मात्रै हुन् । बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाले खुद नाफालाई मात्र केन्द्रमा राखेर व्यवसाय गर्दा यसको मारमा बचतकर्ता र ऋणी परेको व्यवसायीहरूको तर्क छ ।
अन्य उद्योग व्यवसायले कुल लागतमा २० प्रतिशतभन्दा बढी नाफा राख्दा कालो बजारी ऐन लाग्ने तर बैङ्कहरूले २ गुणासम्म नाफा लिँदा पनि हुने भनेर व्यवसायीहरूले कटाक्षसमेत गरेका छन् । ‘ऋणीबाट उठाइएको ब्याजदर बचतकर्तासम्म पुग्दैन र बैङ्कको खुद ब्याज आय मात्रै बढ्छ भने योभन्दा ठूलो कालोबजारी के होला ?’ एक उद्योगीले नाम नबताउने शर्तमा अभियानसँग भने । बैङ्कहरूको प्रकाशित कोषको लागत र कर्जाको आधार (न्यूनतम) दरको फरक नै तोकिएको ब्याजदर अन्तर (स्प्रेड)भन्दा बढी हुँदासमेत राष्ट्र बैङ्कले के हेरेको भनेर बुभ्mन नसकिएको ती उद्योगीको भनाइ थियो ।
नेपाल बैङ्कका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत देवेन्द्रप्रताप शाह व्यक्तिगत कर्जाको ब्याजदर अरूको तुलनामा बढी र संस्थाको कार्य सम्पादन राम्रो भएकाले ब्याज आम्दानी धेरै भएको तर्क गरे । व्यक्तिगत कर्जाको तुलनामा व्यावसायिक कर्जाको ब्याजदर कम भएको बताउँदै उनले भने, ‘गतवर्ष बैङ्कले फड्को मारेकै हो । तर, हामीले नाफाको लोभमा व्यवसायीलाई ठगेका छैनौं ।’ व्यवसायीले पनि आफूलाई फाइदा नहुने भए कर्जामा उद्योग चलाएर जोखीम नलिने उनको तर्क छ ।
एनएमबी बैङ्कका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुनील केसी पनि कर्जाको ब्याजदर धेरै लिएर उद्योगीलाई मर्कामा नपारेको बताउँछन् । राष्ट्र बैङ्कको स्प्रेडदर साढे ४ प्रतिशतभन्दा माथि जान नपाउने व्यवस्थाका कारण बैङ्कलाई कर्जा प्रवाहमा नै अप्ठ्यारो भए पनि व्यवसायीलाई राहत मिलेको उनको भनाइ छ ।
पेट्रोल–डिजेलको मूल्य घट्यो
‘ग्लोबल रिच अष्ट्रेलियन एजुकेसन फेयर’ माघ ५ बाट, अष्ट्रेलियाका २५ बढी युनिभर्सिटीका प्रतिनिधि आउने
जलविद्युत कम्पनीका शेयरमा लगानीकर्ताको आकर्षण, एक महीनामा १९.६४ % बढ्यो परिसूचक
माघे सङ्क्रान्तिको दिन टुँडिखेलमा भीडमा च्यापिएर ११ जना घाइते
लक्ष्मी सन्राइज बैंकको २३औं साधारण सभा
बाटोले विकासको सम्भावना खुलेको छ : अर्थमन्त्री डा. महत
३८ करोडले घट्यो चिया निकासी
पाँच महीनामा निर्जीवन बीमा कम्पनीले आर्जन गरे १५ अर्ब ७२ करोडभन्दा बढी बीमाशुल्क
कृषिमा लगानीको तयारी गर्दै भाटभटेनी
नृसिंहधाम, जहाँ बन्नेछ नेपालको पहिलो पानीमुनिको मन्दिर ! [तस्वीरहरू]
विद्युतीय तार भूमिगत : साढे २ वर्षमा सक्नुपर्ने काम ४ वर्षमा पनि सकिएन