सगरमाथाको उचाइ नाप्दै नेपाल

टीपी भुसाल

नेपालमा २०७२ सालको भूकम्पले सगरमाथाको उचाइ तथा अवस्थिति परिवर्तन भएको विज्ञहरूले अनुमान गरेका थिए । त्यसैले, वास्तविक तथ्य पत्ता लगाउन मापन शुरू गरिएको हो ।

काठमाडौं । नेपाल आफैले सगरमाथाको उचाइ नाप्न शुरू गरेको छ । प्राविधिक टोलीले सिराहाको माडरबाट सोलुखुम्बुको पतालेसम्म प्रारम्भिक (लेबलिङ) कार्य गरिरहेको नापी विभागले जानकारी दिएको छ । भूमिसुधार तथा व्यवस्था मन्त्रालय, नापी विभागको १३ सदस्यीय प्राविधिक टोलीले सगरमाथाको उचाइ नाप्न गत वर्षदेखि नै प्रक्रिया थालेको थियो ।

नेपालमा २०७२ सालको भूकम्पले सगरमाथाको उचाइ तथा अवस्थिति परिवर्तन भएको विज्ञहरूले अनुमान गरेका थिए । त्यसैले, वास्तविक तथ्य पत्ता लगाउन मापन शुरू गरिएको नापी विभागका निर्देशक तथा सूचना अघिकारी दामोदर ढकालले जानकारी दिए । नेपालले अन्तरराष्ट्रिय समुदायको समेत सहभागिता र समर्थनमा सगरमाथाको उचाइ मापनको गृहकार्य अघि बढाएको उनको भनाइ छ । विभागले मापन शुरू गर्नुअघि गतवर्ष मङ्सिर २५ र २६ गते विभिन्न देशका वैज्ञानिकलाई काठमाडौमा बोलाएर सोसम्बन्धी गोष्ठी आयोजना गरेको थियो । भारत, चीन, जापान, अमेरिका, स्वीडेन, स्वीट्जरल्याण्ड, इटलीलगायत देशका वैज्ञानिक सम्मिलित उक्त गोष्ठीबाट सगरमाथाको उचाइ मापनको कार्यविधि तयार पारिएको थियो । गोष्ठीले तयार पारेको कार्यविधि अनुरूप अहिले नेपाली टोलीले प्रारम्भिक कार्य गरिरहको बताइएको छ ।

यसरी नापिँदै छ सगरमाथाको उचाइ सगरमाथाको उचाइ ‘डाइरेक्ट मेजरमेण्ट, ‘ट्रेंगुलेशन’ र जीपीएस प्रणालीबाट मापन गरिएको विभागले जानकारी दिएको छ । ‘डाइरेक्ट मेजरमेण्ट’ विधिमा प्रत्यक्ष रूपमा अगाडि/पछाडि गरेर चुचुरोसम्मको उचाइ नापिन्छ । ‘ट्रेंगुलेशन’ विधिमा शुरूमा निश्चित बिन्दुलाई आधार बनाएर त्यसको कोण पत्ता लगाइन्छ र सोही आधारमा क्रमशः अन्य बिन्दुको कोण बनाउँदै उचाइ मापन गरिनेछ । यस्तै, जीपीएस प्रविधिले गुरुत्वलाई आधार बनाएर उचाइ मापन गरिन्छ । सगरमाथाको उचाइको तथ्य विश्वसनीय बनाउन यी विधि अवलम्बन गरिएको सचिवालयका संयोजक एवम् विभागका प्रमुख नापी अधिकृत सुशील डंगोलले जानकारी दिए । ‘उचाइ मापन विश्वभर स्वीकार्य होस् भनेर अन्तरराष्ट्रिय दक्ष विज्ञलाई सहभागी गराइएको छ,’ उनले भने ।

हाल प्रमाणित सगरमाथाको उचाइ ट्रेंगुलेशन’ विधिबाट गरिएको डंगोलले बताए । हालसम्म लेबलिङको काम सकिएकाले विभिन्न स्थानको रेखांकन अघि बढाइएको उनले जानकारी दिए । माथिल्लो भेगमा अहिले जाडो शुरू भएकाले फागुनपछि त्यस क्षेत्रमा काम शुरू गरिने उनले बताए । पहिलो चरणको लेबलिङ सर्भेको १ सय १७ किलोमिटर काम सकिएको, ग्लोबल नेभिगेशन स्याटेलाइट (जीएनएसएस)का लागि १ सय २ प्वाइण्ट (स्थान) र ग्य्राभिटी सर्भेका लागि काम अघि बढेको उनले जानकारी दिए । आउने १ वर्षमा सर्भेको सबै काम सक्ने योजना रहको उनको भनाइ छ ।

बजेट २५ करोड, समय २ वर्ष सगरमाथाको उचाइ पूर्ण मापनका लागि थप १ वर्ष लाग्ने विभागले जानकारी दिएको छ । यस्तै, सगरमाथाको उचाइ मापन गरेर त्यसको प्रतिवेदन तयार पार्न २५ करोड रुपैयाँ खर्च हुने पनि उसले बताएको छ । सा कामका लागि गत आवमा सरकारले २ करोड विनियोजन गरेको थियो भने चालू आवमा १५ करोड बजेट छुट्ट्याएको छ । यसअघि सन् १९५४ मा तत्कालीन सर्भे अफ इण्डियाले सगरमाथाको उचाइ मापन गरी ८ हजार ८ सय ४८ मिटर भएको निष्कर्ष निकालेको थियो । नेपाल सरकारले ८ हजार ८ सय ४८ मिटरलाई आधिकारिक उचाइ मान्दै आएको छ ।

प्रतिक्रिया [0]