भदौ २०, चितवन । सरकारले लकडाउन र निशेधाज्ञा जारी राखेकै बखत ढुवानी सहज नहुँदा कुखुराको मासुको मूल्यमा गिरावट आएको छ ।
कृषि तथा मासुजन्य उत्पादनको ढुवानीलाई सहज गरेपनि हालैका दिनमा माग भने कम छ । जसका कारण मासुको उत्पादन बढेको छ तर सहज रुपमा उपभोक्ताको भान्सामा पुग्न नसक्दा कुखुराको विक्रीमा सुधार आएको छैन । तर विगत केही महीनादेखि अण्डाको उत्पादन भने स्थिरहुँदा विक्री र मुल्य पनि स्थिर छ ।
असारको पहिलो सातादेखि देशभर लकडाउन खुकुलो भएपछि अधिकांश किसानहरुले ब्रोइलर कुखुरा पाल्न पुनः शुरु गरेका थिए तर त्यसको दुई महीना नपुग्दै देशका अधिकांश जिल्लामा लकडाउन र निशेधाज्ञा जारी गरिएपछि मासुको मूल्य ओरालो लाग्दै गएको छ । तर अण्डाको हकमा भने हरेक किरानापसल र खाद्यपसल खुलेका कारण अण्डाको विक्रीसँगै मूल्यपनि स्थिर भएको छ ।
भरतपुर महानगरपालिका–१० भ्याली कोल्ड स्टोरका थोक विक्रेता तेजनारायण पाण्डे कुखुराको खपतमा भारी गिरावट आएकाले मूल्य समेत घटेको बताउँछन् । ‘लकडाउन खुल्यो भनेर सबै किसानले कुखुरा हाले’, उनले भने, ‘अहिले निशेधाज्ञा र लकडाउन छ । विक्री छैन ।’ उनका अनुसार फ्रेसहाउस तथा कोल्ड स्टोर सहज रुपमा खोल्न नपाउँदा पनि विक्री घटेको हो ।
विक्री कम भएपछि मूल्य घटाउनुको विकल्प नभएको र उत्पादनसमेत थुप्रिएको कारण मूल्यमा ह्रास आएको हो । हाल चितवनमा जिउँदो ब्रोइलर प्रतिकेजी रू.९० देखि ११५ मा खरीदविक्री भइरहेको छ भने तयारी मासु अधिकतम प्रतिकेजी रू. २४० छ । तर प्रतिकेजी मासुको उत्पादननै रू. २०० को हाराहारी पर्छ । यस अघि तयारी मासु प्रतिकेजी रू. ४०० सम्म विक्री हुँदै आएको थियो ।
मासुको उत्पादन वृद्धि बढी र कम हुँदा हाल काठमाडौं लगायत अन्य शहरमा मासुको मागमा केही वृद्धि भएको छ । नेपाल कुखुरा बजार व्यवस्थापन संघका केन्द्रीय अध्यक्ष हरिकृष्ण लोहनी ढुवानीमा सहज भएपनि खपत भने न्यून भएको बताउँछन् । ‘मुल्य घटेर के गर्ने, खपतनै छैन’, उनले भने, ‘उपभोक्ताले किन्नै पाएका छैनन् ।’
उनका अनुसार तराईका जिल्लामा साउन महीामा मासुको खपतनै नहुने र काठमाडौंमा निशेधाज्ञा भएको कारण मुल्य र मागमा असर परेको हो । तर लकडाउन खुकुलो भएपछि मुल्यमा सुधार आउने संभावना भएको कारण काठमाडौंका व्यवसायीले मासु भण्डारण गरेपछि अहिले मासुको मागमा सुधार आएको उनको भनाइ छ । उनले हाल दैनिक ७ हजार केजीसम्म मासु काठमाडौं पठाउने गरेको बताए ।
मासुको तुलनामा भने अण्डाको उत्पादन र विक्रीमा करीब सन्तुलनमा आएको छ । लकडाउन भएपछि अधिकांश साना किसानले दानाको अभावमा लेयर्स (अण्डा पार्ने कुखुरा) पाल्नै छाडेका थिए । त्यसको असर अहिले अण्डाको उत्पादनमा परेको छ ।
अण्डा उत्पादनको लागि कुखुरा खोरमा राखेको कम्तिमा छ महीना हुनुपर्दछ । नेपाल अण्डा उत्पादक संघका केन्द्रीय अध्यक्ष शिवराम केसी उत्पादनमा खासै वृद्धि नहुंँदा र उत्पादित अण्डा सबै ठाउँमा पुगेका कारण यसको मूल्यमा उत्तारचढाव नआएको बताउँछन् । ‘उत्पादनको तुलनामा मागपनि ठिकै छ, मुल्यपनि स्थिर भएको छ’, केसीले भने ।
अन्य समयमा भन्दा लकडाउनको समयमा अण्डाको माग पनि नबढ्दा यस्तो अवस्था आएको हो । अण्डा यो समयमा लामो समयमसम्म भण्डार गर्न सकिने र हरेक पसलमा पाइने भएकोले विक्रीमा समस्या छैन । तर लागतको तुलनामा मुल्य वृद्धि हुन नसक्दा अण्डा उत्पादक किसान खासै फाइदा नभएको बताउँछन् ।
उनका अनुसार हाल बजारमा सानो अण्डाको मुल्य रू.२५५ प्रतिक्रेट छ भने ठूलो अण्डाको मुल्य प्रतिक्रेट रू. ३१५ छ । चाडबाड नजिकिएको र बन्दाबन्दी खुकुलोभएसँगै अण्डा र मासुको खपत बढ्ने ती व्यवसायीहरुको भनाइ छ ।