नेप्से र बोर्डको साँडे जुधाइमा लगानीकर्ता

Dec 30, 2016

तीतो मीठो

जबजब नेपालको शेयर बजार अथवा नेप्से घट्न थाल्छ, शहरमा थरीथरीका नाटक मञ्चन शुरु हुन्छन् । कोही बजार बढ्नुपर्छ भनेर जुलुसै निकाल्छन् । लगानीकर्ताका पनि तरह तरहका सङ्घ छन् । उनीहरु स्टक एक्सचेञ्ज र धितोपत्र बोर्डको अफिस धाएर ‘बजार बढाऊ, नत्र !’ भनेर खबरदारी गर्न थाल्छन् । कोही बजार भनेकै बढ्ने र घट्ने हो भनेर अफिस वा घरभित्र बसेर रमिता हेरेर बस्छन् । बाठा लगानीकर्ता आफ्नो लगानी कसरी सुरक्षित गर्ने भन्नेतिर लाग्छन् । साना तर बजारको भेउ त्यति नपाएका लगानीकर्ताहरु कुना पसी रोइरहन्छन् । तर, यता नेप्से र बोर्ड भने कहिले जुहारी, दोहोरी, तेहरी गाउन थाल्छन्, त्यो पनि मिडियामार्फत । कहिले भने साँडे र भालु जुधाई गर्छन् । त्यै भएर हो कि क्या हो, संसारभरि नै स्टक एक्सचेञ्ज भन्नेबित्तिकै साँडे र भालुसँगै बसेको चित्र वा मूर्ति राख्ने गरिन्छ ।

हुन पनि २ दशकभन्दा पुरानो भए पनि नेपालको शेयर बजार छिमेकी विकासोन्मुख देशको दाँजोमा समेत बाल्यकालमै मस्त छ । बजारलाई युवा अवस्थामा पुर्‍याउन लाग्नुपर्ने नेप्से र बोर्ड भने साँडे जुधाइ खेल प्रदर्शन गर्नमै व्यस्त छन् । लडाइँ पनि कस्ताकस्ता नमूना हेरौँ न ।
बोर्डले अक्सन प्रणाली शुरु गर भनेर नेप्सेलाई उर्दी दियो । नेप्सेले पनि नियमावलीको मस्यौदा गरेर बोर्डमा पठायो । तर, बोर्डले त्यो मस्यौदालाई थन्क्याएर सबै काम रोक्द्यो रे । बोर्डले नयाँ सफ्टवेयर भिœयाएर बजारलाई थप गतिशील बनाउन नेप्सेलाई उर्दी दियो, र नेप्सेले त्यो काम गर्न ठेक्का पनि दियो । तर, त्यो पनि बोर्डले रोक्द्यो रे । बजारको विकासका लागि नेप्सले बोर्डकै सिफारिशमा कार्यदल बनायो । तर, बोर्डले त्यो कार्यदललाई सहयोग गरेन रे ! लगानीकर्ताले पनि कस्को कुरा पत्याउने, कसको नपत्याउने ?

शेयर बजारको विस्तार गर्न भनेर काठमाडौं बाहिर पनि ब्रोकरलाई शाखा खोल्न दिने र बैङ्क तथा वित्तीय संस्थालाई शेयर दलालको काम गर्ने अनुमति दिने कुरा चल्यो । तर, त्यो पनि अगाडि बढेन । यसमा त अहिले भएका ब्रोकरहरुले समेत नेप्सेमै गएर बैङ्कलाई लाइसेन्स दिनै हुँदैन भनेर धर्ना कस्न गएछन् चुपचाप, पत्रकारहरुलाई समेत थाहै नदिई । हुन पनि आफ्नो गाँस काटिने कुरा गर्न किन दिन्थे ब्रोकरहरुले ? तर, बोर्ड र नेप्सेका हाकिमहरु त बजार विस्तार गर्ने, दुर्गममा पनि नयाँ लगानीकर्ताहरुले समेत लगानी गर्न सकून् भन्नेतिर लाग्नुपर्ने हो नि । तर, लागेका छैनन् । किन नलागेका होलान् त हाकिमहरु बजार विस्तारमा ? यसो घोत्लिएर विचार गर्दा यसमा यस्ता कारण हुन सक्ने पो देखियो त ।

एक त बैङ्कहरुलाई ब्रोकर लाइसेन्स दिनै हुँदैन । किनभने नेप्से र बोर्डकै कतिपय हाकिमहरुको ब्रोकर कम्पनीमा लगानी हुन सक्छ । आफ्नो नभए आफ्ना मान्छेको लगानी हुन सक्छ । रिटायर भएपछि काम र मामको जोहो त जो गर्नुपर्‍यो नि । दोस्रो ‘बजार जाये भाँडमे ।’ बैङ्कलाई ब्रोकर बनाएर आफ्नै खुट्टामा वञ्चरोले हान्ने काम मूर्खले पो गर्छ त ।

त्यसो होइन भने अर्को सम्भावना पनि छ । बजार घटेकाले लगानीकर्ताहरुमा निराशा छाएको देखेर नेप्से र बोर्डका हाकिमहरुमा लगानीकर्ताहरुलाई केही समय भए पनि मनोरञ्जन दिनुपर्दछ भन्ने पवित्र उद्देश्य जागृत भएको हुन सक्छ । त्यही भएर ‘तँ रोएजस्तो गर् म कुटेजस्तो गर्छु’ भनेर एउटाले बजार विस्तारका विभिन्न योजना अघि ल्याएजस्तो गर्ने, अर्काेले त्यसलाई रोक्ने गरेका पो हुन् कि ?

यो सबै शृङ्खलामा नेप्सेको एउटा अर्घेल्याइँ भने स्पष्ट देखिन्छ । त्यो के भने बोर्ड भनेको त नेप्सेको हाकिम पो हो । हाकिमलाई त मान्नु पर्‍यो नि । कसरी ‘जदौ’ गर्ने जान्नु पनि पर्‍यो । हाकिम भइसकेपछि अलि हाकिमी पारा पनि देखाउन नपाए त्यो भएको के मतलब, होइन त ?