आर्थिक अभियान
गण्डकी प्रदेशको समृद्धिका लागि प्रदेश सरकारले पाँचओटा आधार तय गरेको छ । ५ वर्षभित्र समृद्ध गण्डकी प्रदेश बनाउने लक्ष्य लिई सरकारले काम गर्ने मुख्यमन्त्री पृथ्वी सुब्बा गुरुङकोे प्रतिबद्धता छ । मुलुक सङ्घीयतामा गइसकेपछिका उपलब्धि, समृद्ध प्रदेशका आधार, गण्डकी प्रदेशको सम्भावनालगायत विविध विषयमा केन्द्रित रहेर आर्थिक अभियानका लागि पोखरा संवाददाता सुरेन्द्र पौडेलले गरेको कुराकानीको सार :मुलुक सङ्घीयतामा गएको छ । सङ्घीयताको उपलब्धिलाई कसरी हेर्नुुहुन्छ ?
५ वर्षभित्र सबै क्षेत्र हिजोका भन्दा भिन्न हुनुपर्छ । स्वास्थ्य क्षेत्र, शिक्षा प्रणाली, बेरोजगारी समस्यालगायत क्षेत्रमा सुधार हुनुपर्छ । गरीबी हटेर समृद्धितर्फ लम्कनुपर्छ । जनताले भोगेका समस्या क्रमिक समाधानतर्फ उन्मुख हुनुपर्छ । अहिलेको भन्दा आमूल परिवर्तन ५ वर्षभित्रै हुनुपर्छ । यदाकदा सङ्घीयताको विरोध भएको पनि पाइन्छ । जनताले सङ्घीयता हाम्रै लागि हो भन्ने बुझ्न केही समय लाग्छ । जनताले आफूलाई चित्त नबुझेको कुरामा प्रतिक्रिया दिनुलाई म अस्वाभाविक ठान्दिनँ । अहिले करप्रति असन्तुष्टि छ । हामीमा हतार गर्ने बानी छ । राजनीतिक तथा आर्थिक परिवर्तनपछि उपलब्धि आउन केही समय कुर्नुपर्छ ।
सङ्घीयताको आलोचना शुरू भइसकेको छ, यस विषयमा के भन्नुहुन्छ ?
सङ्घीय शासन प्रणाली लागू भएको र सङ्घीय सरकार, प्रदेश सरकार र स्थानीय तह बनेको ५ वर्ष पुगेपछि के भयो के भएन यसबाट के उपलब्धि भयो वा भएन भनेर मूल्याङ्कन गर्नुपर्छ । कामको शैलीमा तत्काल प्रतिक्रिया आउन सक्छन् । आलोचना हुन सक्छ र सुझाव पनि दिनुपर्छ । तर, अहिले नै सङ्घीय शासन प्रणाली सफल र असफल भनेर मूल्याङ्कन गर्ने समय भएको छैन । ५ महीनामा परिणाम खोज्नु भनेको अदूरदर्शिता र अपरिपक्वता हो । अहिले युरोप जुन अवस्थामा छ, त्यो अवस्थामा आउन पनि करीब ५/६ सय वर्ष लागेको छ । हामी ५/६ महीनामै विरोध गर्न शुरू गर्छौं । सङ्घीयताको वास्तविक उपलब्धि अबको ५ वर्षमा स्पष्ट देखिनेछ ।
समृद्ध गण्डकी प्रदेशका लागि कुन–कुन आधारलाई प्राथमिकता दिनुभएको छ ?
हामीले पहिलो प्राथमिकता पर्यटन क्षेत्रलाई दिएका छौं । प्रदेशको पर्यटन नीति बनाउँदै छौं । पर्यटन क्षेत्रका विभिन्न विधा छन् । धार्मिक, साहसिक खेल, पर्यटनलगायत विभिन्न विधाका पर्यटक हामी भिœयाउन सक्छौं । साहसिक खेलअन्तर्गत प्याराग्लाइडिङ, रक क्लाइमिङ, हनी हण्टिङलगायतलाई ब्राण्डिङ गर्न सक्छौं । संसारमै नभएका प्रसिद्ध धार्मिक स्थल यस प्रदेशमा भएकाले धार्मिक पर्यटनको पनि धेरै सम्भावना छ । खेल पनि पर्यटनको आधार हो । साहसिक खेलका विभिन्न गतिविधि हामी सञ्चालन गर्न सक्छौं । प्रदेशमा एक प्रसिद्ध विश्वविद्यालय सञ्चालन गर्ने हाम्रो सोच छ । यसबाट युवा पलायनलाई पनि रोक्न सकिन्छ । पर्यटनसँगै हामी यस प्रदेशलाई शिक्षा, स्वास्थ्य र खेलकुदसम्बन्धी हबको रूपमा विकास गर्नेछौं ।
गण्डकी प्रदेशमा पर्यटनका सम्भावना के कस्ता छन् ? पर्यटनलाई केन्द्रमा राखेर केके काम गर्ने तयारीमा हुनुहुन्छ ?
यहाँ प्रशस्त तालतलैया छन् । तालको संरक्षण एवम् विकास गरेर मनोरञ्जनका विभिन्न कुरा जोड्न सकिन्छ । तालमा विभिन्न खेलका गतिविधि सञ्चालन गर्न सकिन्छ । तालसँगै जोडेर लेखनाथमा चिडियाखाना बनाउने तयारी भइरहेको छ । फेवाताल र सराङकोटलाई केबलकारले जोडिनेछ । हिमागृह, रत्नमन्दिरलगायत पुराताŒिवक महŒवका स्थान सर्वसाधारणका लागि खुला गर्न सकिन्छ । पोखराको पर्यटनलाई मनाङ, मुस्ताङलगायत जिल्लासँग जोड्नुपर्छ । संसारमा उत्कृष्ट मानिएको अन्नपूर्ण सर्किट पनि यस प्रदेशमा छ । यसबाट पनि पर्यटकको आकर्षण बढाउन सकिन्छ । लोमान्थाङलाई हामी ‘हिडन किङ्डम’ भन्छौं । पुरातात्त्विक महत्त्वका सामान रहेको यस क्षेत्रलाई संरक्षण गरी आधुनिक प्रविधिसँग जोडेर पर्यटन विकास गर्न सकिन्छ । ढोरपाटन पनि उत्कृष्ट पर्यटकीय गन्तव्य हो । जङ्गल सफारीलगायत विभिन्न तरिकाले यहाँ घुम्न सकिन्छ । पोखराबाहेक प्रदेशभित्रका विभिन्न स्थानमा हामी पर्यटन प्रवद्र्धन गर्न सक्छौैं । नेपालमै पुरानो होम स्टे पनि यसै प्रदेशमा छ । सार्कस्तरीय नमूना गाउँ ‘घले गाउँ’ पनि यसै प्रदेशमा छ । लमजुङ, तनहुँ, स्याङ्जा, नवलपुर, म्याग्दीलगायत जिल्ला होम स्टे सञ्चालित जिल्ला हुन् । गरीबी निवारण तथा स्वरोजगार स्थापनामा पनि होम स्टे महत्त्वपूर्ण बनेको छ । स्थानीय स्तरका उत्पादलाई पनि पर्यटनसँग जोडेर ब्राण्डिङ गर्न सकिन्छ ।
पर्यटनको विकासका लागि पूर्वाधारमा कसरी जोड दिनुहुन्छ ?
ठूला–ठूला पूर्वाधारको निर्माण पर्यटन क्षेत्रसँग जोडिएको छ । पोखराआसपास बहुउद्देश्यीय बहुसांस्कृतिक ग्राम बनाउने हाम्रो लक्ष्य छ । निजी क्षेत्रले पनि पर्यटन क्षेत्रमा लगानी गरेको छ । पोखरा तथा आसपासका ताललाई मोनोरेलमार्फत जोड्ने योजना छ । अन्तरराष्ट्रिय विमानस्थल सन् २०२१ बाट सञ्चालनमा आउने भनिएको छ । पृथ्वी राजमार्ग, सिद्धार्थ राजमार्ग र निर्माण गरिने भनिएको कोरला–त्रिवेणी राजमार्ग यस प्रदेशको मेरुदण्ड हुन् । यी राजमार्गको स्तरोन्नति आवश्यक छ । सडकमार्ग राम्रो भएमा स्थलमार्ग भएर आउने आन्तरिक पर्यटकको सङ्ख्यामा पनि वृद्धि हुनेछ । आन्तरिक तथा बाह्य गरेर करीब ९ लाख पर्यटक अहिले पनि पोखरा आउने गरेको देखिन्छ । सबै पूर्वाधार विकास भएमा पोखरामा पर्यटक भित्र्याउन अप्ठ्यारो छैन ।
पर्यटक बढाउन कस्तो अभियान चलाउनुहुन्छ ?
सन् २०२० मा हामी छिमेकी देशका पर्यटक भित्र्याउने प्रयास गर्छौं । चीन, भारतलगायत देशका पर्यटक कसरी धेरैभन्दा धेरै ल्याउन सकिन्छ भनेर विभिन्न कार्यक्रम गर्नेछौं । यहाँका टेलिभिजनमा पोखरा र समग्र गण्डकी प्रदेशका छोटाछोटा डकुमेण्ट्री बनाएर प्रचारप्रसार गर्न सकिन्छ । कार्यशाला गोष्ठीलगायत विभिन्न अभियान सञ्चालन गर्नेछौं । समस्याको पहिचान गरी समाधान गर्छौं । सन् २०२२ लाई गण्डकी प्रदेश भ्रमण वर्षको रूपमा विकास गर्नेछौं ।
समृद्ध प्रदेशका लागि पर्यटनपछि ऊर्जालाई प्राथमिकतामा राख्नुभएको छ । गण्डकी प्रदेशमा ऊर्जाको भविष्य कस्तो छ ?
पर्यटनपछि ऊर्जालाई हामीले प्राथमिकतामा राखेका छौं । धेरैभन्दा धेरै जलस्रोत उत्पादन गरेर धेरै रोयल्टी लिएर आन्तरिक आम्दानी बढाउने हाम्रो लक्ष्य छ । धेरै प्रोजेक्ट सञ्चालन भएपछि रोजगारीको अवसर पनि सृजना हुन्छ । विद्युत् धेरै उत्पादन भएपछि हाम्रो प्रदेशमा सञ्चालनमा रहेका उद्योग तथा कलकारखानामा २४सै घण्टा विद्युत् उपलब्ध गराउन सक्छौं । विद्युत्को कमी छैन भन्ने प्रत्याभूति गराउनुपर्छ र उद्योगले आफ्नो क्षमताअनुसार उत्पादन गरेको छ भन्ने सन्देश दिनुपर्छ । प्रदेशका सबै शहरलाई उज्यालो बनाउनुपर्छ, जसले शान्ति सुव्यवस्था कायम गर्न सहज हुनेछ । गण्डकी प्रदेशलाई डिजिटल प्रदेशको रूपमा विकास गर्ने भनेका छौं । सबै ठाउँमा छिटोभन्दा छिटो विद्युत् सेवा पुग्न आवश्यक छ । सबै स्थानमा टेलिफोन, अनलाइन चल्नुपर्छ । वाइफाई हुनुपर्छ । यसका लागि पनि ऊर्जा आवश्यक छ । धेरैभन्दा धेरै विद्युत् उत्पादन गरी पेट्रोलियम पदार्थको खर्च कटौती गर्न चाहन्छौं । ग्यास सिलिण्डरको ठाउँमा बिजुलीबाट चल्ने इलेक्ट्रिक ओभन प्रयोग गर्न सकिन्छ । ग्यासका सिलिण्डर प्रतिस्थापन गर्न सके पनि धेरै पैसा बचत हुन्छ । सौर्य ऊर्जा र वायु ऊर्जाको पनि सम्भावना यस प्रदेशमा छ ।
गण्डकी प्रदेशमा कृषिको अवस्था कस्तो छ ?
कृषि क्षेत्रलाई हामीले तेस्रो प्राथमिकतामा राखेका छौं । कृषिमा आधुनिकीकरण गर्न आवश्यक छ । खाद्यान्न, तरकारी, फलफूल, दूध, दही, मासु र माछामा आत्मनिर्भर बन्नुपर्छ । हामीले जे–जे कुरा आयात गरेका छौं, ती सबै आयात गर्न नपर्ने अवस्था सृजना गर्नुपर्छ ।
औद्योगीकरणको सम्भावना कस्तो छ ?
गण्डकी प्रदेशमा औद्योगीकरण कम भएको छ । जनशक्ति तथा अन्य हिसाबले हामी अगाडि छौं । घरेलु तथा मझौला उद्योगको धेरैभन्दा धेरै प्रवद्र्धन गर्नुपर्छ । औद्योगिक क्षेत्र स्थापना गर्नुपर्छ । लघु उद्यम, घरेलु उद्योग, साना उद्योगको तीव्र विकास गरेर उत्पादन प्रवद्र्धन गर्नुपर्छ । यसले रोजगारी पनि सृजना गरी आर्थिक रूपमा सबल बनाउँछ । हामीले यस वर्ष करीब ८ प्रतिशत आर्थिक वृद्धिदर हासिल गर्ने लक्ष्य राखेका छौं । यी चारओटै क्षेत्रको विकासका लागि हामीलाई पूर्वाधार विकास आवश्यक छ ।
विकासको प्रमुख आधार पूर्वाधारलाई मानिन्छ, पूर्वाधार विकासमा प्रदेश सरकार कसरी अगाडि बढ्छ ?
पूर्वाधार विकासलार्ई हामीले विशेष प्राथमिकतामा राखेका छौं । सबै शहर, वडा तथा टोलटोलमा बाटो विस्तार गर्नुपर्छ । ५ वर्षमा सबै स्थानीय केन्द्रमा बाटो पु¥याउने भनिएको छ । सिङ्गो प्रदेशलाई नै व्यापारको केन्द्र बनाउने, व्यापारको सञ्जाल विस्तार गर्ने तथा गाउँ र शहरबीच सडक सञ्जाल विस्तार गर्नुपर्छ । प्रदेशमा उद्योग व्यवसायका गतिविधि धेरैभन्दा धेरैै सञ्चालन हुन् भन्ने हाम्रो चाहना छ । प्रत्येक गाउँमा उद्योग ग्राम खोल्ने र गाउँमै कोल्ड स्टोर खोल्ने, सङ्कलन केन्द्र स्थापना गर्नुपर्छ । ग्रामीण क्षेत्रमा धेरै खोलानाला छन् । स्थानीय सरकारलाई त्यसबाट विद्युत् उत्पादन गर्न प्रोत्साहन गर्नुपर्छ ।
५ वर्षमा २ हजार ५ सय डलर प्रतिव्यक्ति आम्दानी बनाउने लक्ष्य लिनुभएको छ । यो सम्भव छ ?
अहिले प्रतिव्यक्ति आय १ हजार २८ अमेरिकी डलर छ । हामीले ५ वर्षमा यसलाई २५ सय पुर्याउने लक्ष्य लिएका छौं । यो एकदम कठिन छ । सबै क्षेत्रको विकास गर्न सके यो सम्भव छ ।
सुशासनको पाटोलाई कसरी लिनुहुन्छ ?
पर्यटन, ऊर्जा, कृषि, उद्योग र पूर्वाधार यी पाँच क्षेत्रले मात्र समृद्धि हुँदैन । शान्तिसुरक्षा पनि आवश्यक छ । समयमै काम सम्पन्न गर्नुपर्छ । कर्मचारीले पनि राम्रोसँग काम गर्नुपर्छ । कार्यालय पनि स्रोत र साधनले सम्पन्न हुनुपर्छ । हामीले सुशासनलाई पनि महत्त्व दिएका छौं । ५ वर्षभित्र हामी यस प्रदेशलाई डिजिटलाइज्ड प्रदेशको रूपमा विकास गर्नेछौं । ई–गभर्नेन्स स्थापित गर्छौं । यसले सुशासनमा योगदान दिन्छ । जनताले पनि छिटोभन्दा छिटो आफ्नो काम सक्ने वातावरण बन्नेछ । यसले भ्रष्टाचार नियन्त्रणमा पनि महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याउँछ ।
बजेटप्रति तपाईंको टिप्पणी के छ ?
सङ्घबाट प्राप्त हुने बजेट र हामीले यहाँ राजस्वबाट सङ्कलन गर्ने स्रोत हेर्दा सबैभन्दा कम बजेट पाउने हामी हौं । यद्यपि, आम्दानीको हिसाबले हामीभन्दा धेरै कम आम्दानी गर्ने प्रदेश पनि छन् । सङ्घलाई दिएको बजेट करीब १३ प्रतिशत छ । यसलाई २० प्रतिशत बढाएर ३३ प्रतिशत पुर्याउनुपर्छ । सङ्घीय बजेटको ३३ प्रतिशत बजेट प्रदेश सरकारले पाए भने यस प्रदेशको बजेट झण्डै ६० अर्ब हुन्छ । हाम्रो प्रदेश कम आम्दानी भएको प्रदेश हो तर त्यसलाई धेरैभन्दा धेरै परिचालन गरेर आम्दानी बढाएर १ खर्बको बजेट बनाउने गरी हामी लाग्नेछौं । जुन ८ प्रतिशतबाट १२ प्रतिशत आर्थिक वृद्धिदर पु¥याउने सपना देखेका छौं, त्यसलाई पूरा गर्न निजी क्षेत्रको लगानी, बाह्य अनुदान, सहयोग वा ऋणको कुरा र आन्तरिक ऋणको कुरा महत्त्वपूर्ण छ ।
लगानी सम्मेलन गर्ने तयारी गर्दै हुनुहुन्छ । कस्तो हुन्छ लगानी सम्मेलन ?
गण्डकी प्रदेशमा लगानी भिœयाउने लक्ष्यले लगानी सम्मेलन गर्दै छौं । जसमा देश तथा विदेशका लगानीकर्ताको सहभागिता रहन्छ । आगामी वैशाखसम्म हामीले लगानी सम्मेलन गरिसक्ने लक्ष्य लिएका छौं । निजी क्षेत्रको धेरैभन्दा धेरै लगानी हामी भिœयाउन चाहन्छौं । अहिलेसम्म कति लगानी भित्र्याउने भन्ने निश्चित छैन । हामीले सोचेअनुसार भयो भने १ वर्षमै करीब २५ अर्ब लगानी भित्रिन पनि सक्छ । ५ वर्षभित्र १ खर्बको लगानी भित्र्याउने हाम्रो लक्ष्य हो ।
आर्थिक अभियान
पेट्रोल–डिजेलको मूल्य घट्यो
‘ग्लोबल रिच अष्ट्रेलियन एजुकेसन फेयर’ माघ ५ बाट, अष्ट्रेलियाका २५ बढी युनिभर्सिटीका प्रतिनिधि आउने
जलविद्युत कम्पनीका शेयरमा लगानीकर्ताको आकर्षण, एक महीनामा १९.६४ % बढ्यो परिसूचक
माघे सङ्क्रान्तिको दिन टुँडिखेलमा भीडमा च्यापिएर ११ जना घाइते
लक्ष्मी सन्राइज बैंकको २३औं साधारण सभा
बाटोले विकासको सम्भावना खुलेको छ : अर्थमन्त्री डा. महत
३८ करोडले घट्यो चिया निकासी
पाँच महीनामा निर्जीवन बीमा कम्पनीले आर्जन गरे १५ अर्ब ७२ करोडभन्दा बढी बीमाशुल्क
कृषिमा लगानीको तयारी गर्दै भाटभटेनी
नृसिंहधाम, जहाँ बन्नेछ नेपालको पहिलो पानीमुनिको मन्दिर ! [तस्वीरहरू]
विद्युतीय तार भूमिगत : साढे २ वर्षमा सक्नुपर्ने काम ४ वर्षमा पनि सकिएन