आफूलाई महिला भन्दा कर्मचारी सोच्नु उचित शान्तिलक्ष्मी शाक्य उप–कार्यकारी निर्देशक नेपाल विद्युत् प्राधिकरण महिला भएपछिका प्राकृतिक तथा सामाजिक दायित्व आफ्नो ठाउँमा छन् । तर कार्यस्थलमा हुँदा आफूलाई कर्मचारी हुँ भन्ने सोचियो भने आत्मविश्वास र आत्मबल बढ्छ । त्यसपछि तपाईंलाई देख्ने मानिसले पनि यसले दिएको जिम्मेवारी पूरा गर्छ भन्ने विश्वास गर्न सक्छ । घर व्यवस्थापन गर्ने महिला कार्यालयको व्यवस्थापन पनि उत्तिकै राम्रोसँग गर्न सक्छन् । महिलाले काम गरेको ठाउँमा भ्रष्टाचार एकदमै कम हुन्छ । त्यसैगरी कर्मचारी व्यवस्थापन पनि पुरुषलेभन्दा राम्रोसँग गर्न सकेका उदाहरण छन् । यो क्षेत्र मेरो पनि हो भन्ने सोच्ने बेला आएको छ पूजा दाहाल चीफ अपरेटिङ अफिसर अपर बलेफी हाइड्रोपावर आफ्नो इन्जिनीयरिङ ब्याचमा अध्ययन सम्पन्न गर्ने म एक्ली महिला थिएँ । आयोजनास्थल जाँदा शुरुआती दिनमा निकै अप्ठ्यारा आए । सेफ्टी हेलमेट र बुट लगाएर हिँड्दा अचम्मको दृष्टिले हेरिन्थ्यो । सबै चुनौतीलाई अवसरका रूपमा लिई अघि बढेकैले हाल यस क्षेत्रमा पहिचान बनाउन सफल भएकी छु । मैले सकेँ भने तपाईंले किन नसक्ने ? यस क्षेत्रले इन्जिनीयरिङको मात्र होइन, व्यवस्थापनमा समेत दक्षता दिलाउँछ । म महिला हुँ र यो क्षेत्र मेरा लागि होइन भन्ने सोचाइ हटाएर म दक्षता प्राप्त व्यक्ति भएकाले यो क्षेत्र मेरो पनि हो भन्ने सोच्ने बेला आएको छ । काम गर्दै गएपछि रुचि बन्छ मिस्सु भण्डारी सूचना व्यवस्थापन अधिकृत प्रसारण लाइन परामर्शदाता कम्पनी कुनै पनि क्षेत्रमा त्यसको प्राविधिक मात्रै नभई अन्य काम पनि हुन्छन् । सिक्न इच्छुक व्यक्तिले अन्य जिम्मेवारीमा रहेर पनि सिक्न सक्छन् । ऊर्जा क्षेत्रको बारेमा केही पनि जानकारी नहुँदा म इप्पानमा प्रवेश गरी ८ वर्ष सूचना व्यवस्थापन अधिकृतको भूमिकामा काम गरें । काम गर्दै जाँदा यो क्षेत्रलाई बुझें र यसैमा रुचि पनि विकास भयो । त्यही रुची र योबीचमा कमाएको अनुभवले अहिले म एक ठूलो विद्युत् प्रसारण आयोजनाको परामर्शदाता कम्पनीमा आबद्ध भएर काम गर्ने अवसर पाएकी छु । विविध अवसर छन् पार्वता भट्ट, वरिष्ठ अधिकृत वैकल्पिक ऊर्जा प्रवर्द्धन केन्द्र एईपीसीमा मलगायत तीन महिला व्यवस्थापकीय भूमिकामा छौं । म आफै पनि विगत ८ वर्षदेखि एईपीसी (वैकल्पिक ऊर्जा प्रवर्द्धन केन्द्र)को अनुदान प्रशोधन एकाइमा रहेर काम गरिरहेकी छु । सरकारले एईपीसीमार्फत अनुदान प्रदान गरी सञ्चालन गर्ने परियोजनाका लागि यस एकाइबाट अनुदान परिचालन गर्ने गरिन्छ । वातावरणीय तथा सामाजिक सुरक्षण इकाइको पनि प्रमुखका रूपमा काम गरिरहेकी छु । यसरी ऊर्जाकै पनि विविध जिम्मेवारीमा महिलालाई अवसर छन् । महिला सहभागिता बढाउनेप्रयत्न भइरहेको छ वर्षा पाण्डे अपरेशन एनालिस्ट इनर्जी ग्लोबल प्रोग्राम, विश्व बैंक विश्व बैंकले सहयोग गर्ने परियोजनाको तयारी चरणमै उक्त परियोजनामा महिला सहभागिता हुन्छ कि हुँदैन विश्लेषण गरिन्छ । कुनै परियोजनामा महिलाको सहभागिता कमजोर हुने अवस्था देखिए वृद्धि गर्ने कार्यक्रम सञ्चालन गरेर पनि निश्चित प्रतिशत पुर्‍याइन्छ । कुनै पनि परियोजनामा महिला हुनुले धेरै फरक पार्छ । त्यसैले आफूले विगतमा भोगेका समस्याबाट आफ्ना सहकर्मीलाई जोगाउने र उपयुक्त हुने परियोजना तथा क्षेत्रसँग जोड्ने प्रयास गर्ने हो भने हरेक क्षेत्रमा महिला सहभागिता बढाउन सकिन्छ । लगानी जुटाउने भूमिकामा महिला पूजा चन्द ठाकुर प्रवर्द्धक, चमेलिया छेत्तीगाड जलविद्युत् आयोजना मैले संसारका धेरै ठाउँका परियोजनाका लागि लगानी जुटाउने, वित्तीय व्यवस्थापन गर्ने कार्यमा महिलाको उल्लेख्य सहभागिता रहेको देखेकी छु । त्यहाँ उनीहरूले प्रभावकारी काम गरिरहेका छन् । नेपालमा अब विस्तारै जलविद्युत्मा शेयरबाट लगानी जुटाउने समय ओह्रालो लाग्दै गएको छ । यस्तो अवस्थामा परियोजनाले दिने लाभको मार्केटिङ गरेर लगानी जुटाउनुपर्नेछ । यसका लागि सोसल मिडिया, यूट्यूब च्यानल, ब्लग आदिको प्रयोग गर्नुपर्ने हुन्छ । ऊर्जाक्षेत्रमै रहेर यस्ता कामबाट महिलाले सजिलै आफूलाई स्थापित गर्न सक्छन् । जिम्मेवारी दिए गर्न सकिन्छ प्रविना क्षेत्री असिस्टेन्ट म्यानेजर भारप्रेषण केन्द्र देशभरको विद्युत् व्यवस्थापनको काम गर्ने यस केन्द्रमा पहिलो महिलाका रूपमा प्रवेश गरी काम गरेको ७ वर्ष भयो । शुरूमा त रातदिन नभनी पुरुषको माझमा रहेर देशभरिको विद्युत् व्यवस्थापन जस्तो काम गर्नु चुनौतीपूर्ण हुने सम्झेर मैले यो जिम्मेवारी लिन मानेकी थिइनँ । तर व्यवस्थापनले गर्न सक्छौ भनी प्रत्साहन गरी जिम्मेवारी दिएपछि राम्रोसँग गरेँ । अहिले प्रणालीको समग्र योजना, सञ्चालन तथा अनुगमनको काम गरिरहेकी छु ।