ललितपुर उद्योग वाणिज्य संघले गत वर्षदेखि पुनः शुरू गरेको ‘ललितपुर अन्तरराष्ट्रिय व्यापार मेला’ यस वर्ष बुधवारदेखि आयोजना हुँदै छ । संघले आगामी दिनमा निरन्तर रूपमा मेला आयोजना गर्ने लक्ष्य राखेको छ । यसै सन्दर्भमा नेपालको व्यापार प्रवर्द्धनमा मेलाको महत्त्वबारे संघका अध्यक्ष कृष्णलाल महर्जनसँग आर्थिक अभियानका संवाददाता निकेश खत्रीले गरेको कुराकानी :ललितपुर अन्तरराष्ट्रिय व्यापार मेला आयोजना गर्नुको मुख्य उद्देश्य के हो ?
नेपालमा पहिलो व्यापार मेला आयोजना गर्ने संस्था नै ललितपुर उद्योग वाणिज्य संघ हो । यस प्रकारका अन्य व्यापार मेला आयोजनाको शुरुआत पनि संघले गरेको हो । म संघको महासचिव पदमा रहँदा २०६८ सालमा पनि ‘ललितपुर महोत्सव’ भनेर मेला आयोजना भएको थियो । तर, त्यसपछि केही समय ललितपुरमा मेलाको आयोजना गर्ने प्रचलन रोकिएको थियो । केही समययता रोकिएको मेलालाई गतवर्ष म अध्यक्ष भएपछि ‘ललितपुर महोत्सव’को नाममा पुनः शुरू भएको हो । त्यसैको निरन्तरताका लागि यस वर्ष पनि आयोजना हुन लागेको मेलाको नेतृत्व संघले गर्नेछ । यो मेला आगामी दिनमा निरन्तर आयोजना गर्न तयारीका रुपमा हुन लागेको हो ।
कुनै समय धेरै आर्थिक क्रियाकलाप हुने ललितपुर महानगरमा अहिले त्यो प्रकारको आर्थिक कारोबार हुने गरेको छैन । त्यसकारण ललितपुरको आर्थिक विकासमा टेवा पुर्याउने लक्ष्यसहित मेलाको आयोजना गरिएको हो । यसका साथै ललितपुरमा उत्पादित सामग्रीहरूको व्यापार प्रवद्र्धन पनि मुख्य उद्देश्य रहनेछ ।
साथै, ललितपुर महानगर विश्वको ३५औं हस्तकला नगरीमा समेटिएको छ । सो सूचीमा परेपछि त्यसलाई प्रमाणित गर्न ललितपुर महानगरले आयोजना गरेको सांस्कृतिक महोत्सवमा पनि ललितपुर उद्योग वाणिज्य संघ र हस्तकला महासंघले मुख्य भूमिका निर्वाह गरेको थियो ।
नेपालमा यस प्रकारका विभिन्न व्यापार मेलाको आयोजना हुँदै आएको छ । यस मेलाको औचित्य के हो ?
अहिले हुन लागेको मेला औपचारिकताको लागि मात्र हैन । मेलाले ललितपुरको व्यापारलाई मात्र नभई पर्यटन व्यवसायलाई पनि प्रवद्र्धन गर्नेछ । ललितपुरमा पर्यटकको प्रशस्त सम्भावना हुँदाहुँदै पनि सदुपयोग गर्न सकिएको छैन । ललितपुरको पाटन क्षेत्रमा घुम्न आउने पर्यटकहरू १ दिन मात्र बस्छन् । उनीहरू लतिलपुरमा रात समेत कटाउँदैनन् ।
ललितपुरमा आएर यहीँ बस्ने वातावरण छैन । सोही कारण आयोजना भइरहेको मेलाबाट ललितपुरलाई पर्यटकीय नगरीका रूपमा विकास गर्ने योजना पनि संघले बोकेको छ । आगामी वर्ष हुन लागिरहेको भ्रमण वर्ष २०२० लाई पनि यस मेलाले सहयोग गर्नेछ । साथै, नेपाल घुम्न आउने पर्यटकलाई १ दिन भए पनि ललितपुरमा राख्ने वातावरण बनाउन मेलाले भूमिका निर्वाह गर्नेछ ।
यस्तै, भर्खर सम्पन्न भएको नेपाल लगानी सम्मेलनमा ललितपुर जिल्लाको कुनै पनि योजना परेन । प्रशस्त सम्भावना हुँदाहुँदै पनि लगानी बोर्डले ललितपुरको कुनै पनि आयोजनालाई सोकेसमा समेत राखेन । ललितपुर जिल्लामा पर्यटन र कृषिको सम्भावना हुँदाहुँदै पनि लगानी सम्मेलनमा समेटिन सकेन । त्यसैले ललितपुरमा पर्यटन र कृषिको अथाह सम्भावना छ भनेर सरकारलाई देखाउन मेलाले भूमिका निर्वाह गर्नेछ । यस्तै, मेलामा आउने विदेशी व्यापारीले ललितपुरमा लगानीको सम्भावना पहिल्याऊन् भनेर मेला आयोजना हुन लागेको हो ।
मेलाले ललितपुरको र समग्र नेपालको व्यापार प्रवर्द्धन गर्न कसरी सघाउ पुर्याउँछ ?
मेलामा सहभागी हुन आउने विदेशी व्यवसायीले नेपालमा उत्पादित सामग्री अवलोकन गर्नेछन् । उनीहरूले आफ्नो देशमा उत्पादित सामग्रीको प्रदर्शन गर्नेछन् । यसले दुवै देशमा उत्पादित सामग्रीहरू प्रवद्र्धन हुनेछ । मेलाले विश्वबजारमा नेपाली उत्पादनलाई प्रतिस्पर्धाका लागि केही सहयोग हुने अपेक्षा मैले गरेको छु । मेलाबाट आयोजक देश र सहभागी हुने देश दुवैलाई फाइदा पुग्नेछ ।
मेलाको मुख्य आकर्षणका रूपमा ललितपुरको हस्तकला हुन्छ वा अन्य कुनै वस्तु रहन्छ ?
ललितपुर हस्तकला नगरीको उत्कृष्ट ३५ मा परेपछि स्थानीय सरकारले ललितपुरको हस्तकला क्षेत्रलाई विकास गर्न ध्यान पुर्याएको छ ।
ललितपुरमा रहेका सम्पूर्ण सम्पदाहरू संरक्षणका लागि ललितपुर महानगरले चासो देखाएको छ, जसले गर्दा ललितपुरमा रहेको ऐतिहासिक र परम्परागत धरोहर संरक्षणमा टेवा पुग्नेछ । नत्र प्रत्येक ४ वर्षमा परिवर्तन हुने सूचीबाट नेपाल हट्न पनि सक्छ ।
त्यसकारण स्थानीय बासिन्दा पनि उक्त पहिचान जोगाउनलाई लागिपरेका छन् । ललितपुर महानगरले एउटा कमिटी गठन गरेर हस्तकला र पुरातात्त्विक धरोहर जोगाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने कोसिस गर्दै छ । नेपाल आउने पर्यटकहरूलाई हामीले सम्पदा देखाएर मात्र आम्दानी गर्दै आएका छौं, तर त्यसको संरक्षणमा ध्यान पुर्याएका छैनौं ।
२०७२ सालमा आएको विनाशकारी भूकम्पका कारण भत्किएका पाटन क्षेत्रका विभिन्न मन्दिर पुनर्निर्माणमा ललितपुर उद्योग वाणिज्य संघको महत्त्वपूर्ण भूमिका छ, जसका लागि संघले कमिटी नै गठन गरेको छ ।
मेलामा विभिन्न देशबाट व्यापारीहरू सहभागी हुने बताइएको छ । यसबाट नेपाललाई कस्तो फाइदा हुन्छ ?
मेलामा विभिन्न देशका उद्योगी, व्यापारी र अवलोकनकर्ता आउनेछन् । उनीहरूले ललितपुरमा बनेका विभिन्न हस्तकलाका सामग्रीहरू अवलोकन गर्ने अवसर पाउनेछन् । साथै, नेपालमा बनेका हस्तकलाका सामग्री खरीद गर्नेछन् । ललितपुरमा र नेपालका अन्य जिल्लामा नेपालमा रहेका लगानीका सम्भावनालाई नजीकबाट नियाल्नेछन् ।
सरकारले लिएको भ्रमण वर्ष २०२० मा २० लाख विदेशी पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्यलाई पनि मेलाले सहयोग गर्नेछ । प्रवेश रू. ३० लाग्ने मेलाबाट करीब रू. ५ करोडको कारोबार लक्ष्य संघले लिएको छ ।