सबै नेपालीलाई बैंकिङ प्रणालीमा जोड्न ल्याइएको ‘खोलौं बैंक खाता’ योजना प्रभावकारी बनाउन बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ग्राहकलाई निःशुल्क प्रवेश गर्ने वातावरण मिलाइसकेका छन् । राष्ट्र बैंकको ६४औं वार्षिकोत्सवको शुभकामना दिँदै बैंकर्स संघका अध्यक्ष ज्ञानेन्द्रप्रसाद ढुंगानाले अझै वित्तीय क्षेत्र सुधारमा जोड दिनुपर्ने औंल्याए । प्रस्तुत छ, अध्यक्ष ढुंगानासँग आर्थिक अभियानले गरेको कुराकानी :राष्ट्र बैंकले सबै नेपालीको बैंक खाता खुलाउन भनेर ल्याएको योजना कार्यान्वयनका लागि बैंकहरूलाई निर्देशन दिएको छ । वैशाख १ गते यसबारे भव्य कार्यक्रम पनि गरियो । अब बैंकमा सबैको पहुँच पुग्छ त ?
‘खोलौं बैंक खाता’ योजना गत वैशाख १ गतेदेखि नेपालका २८ ओटै वाणिज्य बैंकको सहभागितामा शुरू गरिएको हो । यो सरकारको वार्षिक बजेटअन्तर्गतकै कार्यक्रम हो । यसले हाम्रो बैंक र पूँजी निर्माणमा सहयोग गर्छ । साथै सरकारले आगामी दिनमा दिने सामाजिक सुरक्षालगायत सरकारी सेवा सुविधा पनि यही खातामार्फत प्रदान हुने भएकाले सम्पूर्ण नेपालीको बैंक खाता हुन आवश्यक छ । यो कार्यक्रम ल्याउन सरकारको निश्चित उद्देश्य त छ नै, यसले बैंकिङ क्षेत्रमा सबैको पहुँच पुर्याउन पनि मद्दत गर्नेछ ।
यसले दोहोरो खाता हुने, लामो समय कारोबार नहुँदा डोरमेन्टमा जाने र केवाईसी फाराम भर्नुपर्ने समस्या बढ्दैन र ?
खाता खोलेबापत बैंकले सामाजिक उत्तरदायित्वका रूपमा प्रतिखाता सय रुपैयाँ राख्ने पनि भनिएको छ, यसले खाता खोल्न उत्प्रेरित गर्छ । यसले गर्दा दोहोरो खाता पनि खुल्न सक्लान् । अहिले पनि एक व्यक्तिका दुईभन्दा खाता होलान् ! तपाईंले भने जस्तो दोहोरो खाता भएर त्यस्तो कुनै नोक्सान हुँदैन । अहिलेसम्म खाता नभएका व्यक्तिको खाता खोल्ने यस कार्यक्रमको लक्ष्य हो । हाल केवाईसी फर्म सरलीकृत गरिएको छ, यसले खाता खोल्न नागरिकताकै जरुरत पर्दैन । यसले व्यक्तिले आफ्नो जुनसुकै परिचयपत्रबाट बिन झन्झट खाता खोल्न सक्नेछ । १ वर्षसम्म खाता सञ्चालन गरिएन र १ लाखभन्दा बढी रुपैयाँको कारोबार भयो भने बैंकले थप डकुमेन्ट माग्न सक्छ । यो खातावालाको सुरक्षाका लागि हो, यसमा निक्षेपकर्ताले झन्झट मान्नु भएन ।
राष्ट्र बैंकले वित्तीय क्षेत्र सुधार गर्न के गर्न जरुरी छ ?
वित्तीय क्षेत्र सुधारका लागि राष्ट्र बैंकले विभिन्न समयमा विभिन्न काम गरेको छ । विगतको नतीजा हेर्ने हो भने बैंकमा हुनुपर्ने न्यूनतम पूँजी वृद्धि गरेर ८ अर्ब पुर्याइसकिएको छ, बैंक शक्तिशाली बनेका छन् । आगामी दिनमा बैंकको संख्यामा वृद्धि भयो भने मर्जर तथा एक्विजिशनलाई प्रोत्साहन गर्न राष्ट्र बैंकले केही छूट, सुविधा थपेर स्थायित्व कायम गर्न सक्छ भन्ने लाग्छ ।
आधारदर गणना विधि परिवर्तन भए पनि बैंकहरूले कर्जाको ब्याजदर घटाएनन् । नियमन निकायले जारी गरेको निर्देशन बैंकले अटेरी गरे भन्ने आरोप लाग्छ नि ?
आरोप लाग्छन्, त्यो सामान्य कुरा हो । तर वास्तविकता त्यस्तो छैन । बैंकहरूको आधारदर एकैचोटि १ प्रतिशत, २ प्रतिशत, ३ प्रतिशत घट्ने भन्ने हुँदैन । विगत १ वर्षलाई मात्रै हेर्ने हो भने शून्य दशमलव ५ प्रतिशत, शून्य दशमलव ३ प्रतिशत र शून्य दशमलव २ प्रतिशत मात्र भए पनि बैंकको आधारदर क्रमिक रूपमा घट्दै आएको छ । आधारदर घटेपछि कर्जाको ब्याजदर स्वतः घट्छ । आधारदर घटेपछि ब्याजदर घटाउनैपर्ने राष्ट्र बैंकको सर्कुलर छ, राष्ट्र बैंकको सर्कुलरलाई बैंकले नटेर्ने भन्ने सम्भावना नै हुँदैन ।
तपाईंको विचारमा राष्ट्र बैंकका चुनौती के के छन् ?
चुनौतीहरू घट्दैनन्, बरु समयसँगै थपिँदै जान्छन् । राष्ट्र बैंकलाई समयसान्दर्भिक रूपमा परिष्कृत गर्दै जाने क्रममा चुनौती थपिएका छन् ।
बैंकले बिल पर्चेज खासै बढाउन सकेको देखिन्न । यसको कारण के होला ?
ग्राहकको मागअनुसार बिल पर्चेज बढ्ने हो । बढेको नदेखिए पनि कारोबार भइरहेको छ । यसलाई बढाउन आयात र निर्यात बढ्नुपर्छ । निर्यात हाम्रो धेरै कम छ । त्यसकारण पनि यस्तो देखिएको हो ।