रमा सुवेदी
धनकी देवी लक्ष्मीको पूजा हुने तिहारलाई समृद्धिको चाड तथा लगानीको शुभसाइतका रूपमा समेत लिने गरिन्छ । लक्ष्मी पूजाका दिन सार्वजनिक बिदा भए पनि व्यापारिक केन्द्रहरू भने खुला रहन्छन् ।
वर्षभरिकै किनमेलको शुभसाइतका रूपमा धनतेरसका दिनलाई लिने प्रचलन पनि बढ्दो छ । उक्त दिन मानिसहरू बहुमूल्य धातुहरू किन्छन् अर्थात् तिनमा लगानी गर्छन् । यो दिनमा सक्नेले सुनचाँदीका सिक्का, पूजाका सामग्री वा गर–गहना किन्छन् । नसक्नेले तामा पित्तलका दियो, कलश, खड्कुलो लगायत भाँडाकुँडाहरू किन्छन् । यो दिनमा यस्ता सामानहरू किन्दा घर–परिवारमा समृद्धि आउने विश्वास गरिन्छ । भारतमा त उक्त दिन केही घन्टाका लागि मात्रै भए पनि स्टक एक्सचेन्ज खुला गर्ने गरिन्छ र केही घन्टाका लागि धितोपत्र खरीद विक्री हुन्छ, जसलाई ‘मुहुरत ट्रेडिङ’ भनिन्छ ।
सुनचाँदी स्थायी सम्पत्ति हुन् । अलि अलि पैसा हुँदा किनेर राखिएको सुनचाँदीलाई आर्थिक कठिनाइ परेको बेलामा बेचेर गर्जो टार्न सकिन्छ । त्यसैले नेपालीहरूले प्रायः सुनचाँदी र तिनका गर–गहना किनेर राख्ने गरेका छन् । शेयर लगायत अन्य जोखिमयुक्त सम्पत्तिहरूको तुलनामा सुनचाँदीको मूल्यमा खासै धेरै उतारचढाव आउँदैनन् । यसमा गरिएको लगानीले धेरै घाटा हुँदैन । केही वर्ष साँचेर राख्ने हो भने विक्री गर्दा भाउ थोरै भए पनि बढी हुन्छ भनेर पनि यस्ता बहुमूल्य धातुमा लगानी गरिन्छ ।
सुनचाँदीमा लगानी
सुनचाँदीलाई लगानीका रूपमा लिने चलन हामीकहाँ मात्रै नभई संसारभर नै छ । विदेशमा त झन् राजनीतिक र आर्थिक अनिश्चयका बेलामा सुरक्षित लगानीको साधन मानेर सुन किनिन्छ । धनतेरसको बेलामा किनियोस् वा अरू बेला, सुनचाँदी खरीद गर्दा विचार गर्नुपर्ने केही कुराहरू छन् ।
सुनको मूल्यमा कसरी घटबढ हुन्छ ?
अन्तरराष्ट्रिय बजारमा सुनको भाउमा आउने उतारचढावका आधारमा यहाँ दिनहँु सुनको भाउ तोकिन्छ । अन्तरराष्ट्रिय जगत्मा देखा पर्ने आर्थिक मन्दी, विश्वका प्रमुख अर्थतन्त्रमा देखा पर्ने आर्थिक सामाजिक र राजनीतिक उथलपुथल लगायत अवस्थाले पनि सुनको भाउ प्रभावित हुन्छ । सुनको कारोबार मुख्यतः अमेरिकी डलरमा हुन्छ । अमेरिकी अर्थतन्त्र खस्किएपछि मुद्रा डालो (करेन्सी बकेट)मा आबद्ध प्रमुख मुद्राका तुलनामा डलर सूचक कमजोर हुँदा अन्य मुद्रावाहकका लागि सुन सस्तो हुन्छ । सुनको माग बढ्छ अनि मागसँगै भाउ पनि बढ्छ ।
डलर महँगो हुँदा चाँहि सुनको माग घट्छ र सुनको भाउ पनि प्रभावित हुन्छ । अन्तरराष्ट्रिय बजारमा डलरमा सुनको मूल्य घटे पनि नेपालमा नघट्न पनि सक्छ । नेपाली रुपैयाँको तुलनामा डलरको विनिमय दर बढ्दा पनि यहाँको बजारमा सुन महँगो हुन सक्छ ।
लगानीका विभिन्न ‘एसेट क्लास’ हुन्छन् । लगानीकर्ताले एउटै खालको ‘ऐसेट क्लास’मा मात्रै सबै लगानी गर्नु हुँदैन । लगानी विविधीकरण गर्नुपर्छ । नत्र त्यो एसेट क्लासको मूल्य घट्न गएमा आप्mनो सबै लगानीको मूल्य घट्छ । सुनचाँदीबाहेक पनि घरजग्गा, बीमा पोलिसी, ऋणपत्र, शेयर बैंक निक्षेप आदिमा पनि लगानी गर्नु पर्दछ । भए जति सबै रकम शेयरमा मात्रै लगानी गर्दा पनि शेयर बजार धराशयी हुँदा लगानीकर्ता टाट पल्टिने स्थिति आउँछ । सुनमा मात्रै गर्दा लामो समयमा पनि यसले थोरै मात्रै प्रतिफल दिने भएकाले लाभ धेरै हुँदैन । त्यसैले आफ्नो लगानीलाई अलि अलि गरेर सबै खालका एसेट क्लासमा बाँढ्नु बुद्धिमानी हुन्छ । यसो भएमा एउटा सम्पत्तिमा घाटा भयो भने पनि अर्को सम्पत्तिले सो घाटा पूर्ति गर्न सक्छ ।
धनतेरसमा पछिल्लो समय मानिसले आफ्नो आर्थिक हैसियत र क्षमता पनि प्रदर्शन गर्ने गरेका छन् । आफ्नो सम्पत्तिको तुजुक देखाउने उद्देश्य हो भने त जे गरे पनि भयो । होइन भने सम्पत्तिको सुरक्षण हुने गरी बुद्धिमतापूर्वक लगानी गर्नु उचित हुन्छ ।
पेट्रोल–डिजेलको मूल्य घट्यो
‘ग्लोबल रिच अष्ट्रेलियन एजुकेसन फेयर’ माघ ५ बाट, अष्ट्रेलियाका २५ बढी युनिभर्सिटीका प्रतिनिधि आउने
जलविद्युत कम्पनीका शेयरमा लगानीकर्ताको आकर्षण, एक महीनामा १९.६४ % बढ्यो परिसूचक
माघे सङ्क्रान्तिको दिन टुँडिखेलमा भीडमा च्यापिएर ११ जना घाइते
लक्ष्मी सन्राइज बैंकको २३औं साधारण सभा
बाटोले विकासको सम्भावना खुलेको छ : अर्थमन्त्री डा. महत
३८ करोडले घट्यो चिया निकासी
पाँच महीनामा निर्जीवन बीमा कम्पनीले आर्जन गरे १५ अर्ब ७२ करोडभन्दा बढी बीमाशुल्क
कृषिमा लगानीको तयारी गर्दै भाटभटेनी
नृसिंहधाम, जहाँ बन्नेछ नेपालको पहिलो पानीमुनिको मन्दिर ! [तस्वीरहरू]
विद्युतीय तार भूमिगत : साढे २ वर्षमा सक्नुपर्ने काम ४ वर्षमा पनि सकिएन