यसरी गर्न सकिन्छ गर्मी मौसममा सयपत्री फूलको खेती

प्रशान्त खड्का

काठमाडौं । अतिथि सत्कार, पूजाआजा र चाडपर्वमा माला बनाएर  मन्दिरहरूमा थुंगा चढाउन प्रयोग गरिने सयपत्री फूल दक्षिण अमेरिका क्षेत्रको रैथाने बिरुवा हो । गर्मी समय यसको खेती गर्न माघ महिनामा बिउ रोपेर फागुनमा बेर्ना सार्न सकिन्छ ।

यसको खेती समुद्री सतहबाट १ सय ५० मिटरदेखि २ हजार मिटरसम्म गर्न सकिन्छ । यसका लागि प्रशस्त प्रांगारिक पदार्थ भएको बलौटे दोमट माटो राम्रो उपयुक्त मानिन्छ । गर्मी समयका लागि माघदेखि फागुनसम्मको समय बेर्ना सार्न उत्तम मानिए पनि उच्च पहाड र मध्यपहाडमा यो समय चिसो र तुषारो पर्ने भएकाले प्लास्टिक टनेलभित्र मात्र यसको खेती गर्नुपर्ने विज्ञहरूको सुझाव छ । १५ देखि २५ डिग्री सेल्सियस तापक्रम कायम राख्न सके बिरुवाको वृद्धि विकास राम्रो हुने र फूल पनि चाँडै फुल्ने गर्दछ ।

सयपत्री फूलविज्ञद्वय माधव धिताल र कल्याणी मिश्रका अनुसार अफ्रिकन र फ्रेञ्च सयपत्री उत्पादनका लागि महत्वपूर्ण मानिन्छन् । अफ्रिकन सयपत्रीको बोट अग्लो हुने, फूलहरू ठूला हुने हुन्छन् । यसलाई खासगरी माला बनाउन, कार सजाउन, कोठा सजाउन प्रयोग गरिन्छ भने फ्रेन्च सयपत्रीको बोट होचो हुने, कम फूल फुल्ने भएकाले बगैंचा वा गमलामा सजाउन बढी प्रयोग हुने गर्दछ ।

यो फूललाई बिउबाट सहजै उमार्न सकिन्छ । यसको बिउ रोप्दा धेरै बाक्लो गरेर लगाउनुहुँदैन, जसले बिरुवामा बेर्ना कुहिने रोग लाग्न सक्छ । बिउ रोपेको २५ देखि ३० दिना बेर्ना सार्न उपयुक्त हुन्छ ।

जमिनको चारैतर्फ करिब ३० सेन्टिमिटर जति गहिरो र चौडाइ भएको कुलेसोको व्यवस्था गर्न सके पानीको निकास गर्न सजिलो हुन्छ । नत्र फूलको जरा कुहिन सक्ने सम्भावना रहन्छ । बेर्ना रोप्ने समय ड्याङदेखि ड्याङ र बोटदेखि बोटको दूरी ४० सेन्टिमिटर र ड्याङको उचाइ १० देखि १५ सेन्टिमिटर कायम राख्दा राम्रो हुन्छ । प्रतिरोपनी १२ सय देखि १३ सय बिरुवा आवश्यक पर्दछ भने सरदर ८ सय देखि १ हजार ग्राम बिउ प्रतिहेक्टर जग्गाका लागि आवश्यक पर्छ ।

धिताल र मिश्रका अनुसार बेर्ना रोप्ने समय कम्तीमा पनि जमिनलाई २ देखि ३ पटकसम्म खनजोत गरी माटोलाई मसिनो बनाई कुलेसो बनाएर पाकेको गोबर मल १ किलोका दरले राख्नुपर्ने हुन्छ । सयपत्री फूलमा डढुवा रोगको समस्या आउने भएकाले बेर्ना रोपेको १० दिनभित्र डाथिन एम तथा अन्य ढुसीनाशक विषादी २ ग्राम प्रतिलिटर पानीमा मिसाई फूलको जीवन अवधिभरि दुई पटक स्प्रे गर्नुपर्दछ ।

बेर्ना रोपेको तेस्रो सातामा खेतमा आएको झारपातको अवस्था हेरी गोडमेल गर्नुपर्छ । त्यस समय कुनै बिरुवामा कोपिला लागेको भए उक्त कोपिला चिमोटेर हटाइदिए बोट राम्ररी झांगिन गई राम्रोसँग फैलने गर्दछ ।

सयपत्रीको फूल राम्ररी फक्रिसकेपछि मात्र टिप्नुपर्दछ । फूल घाम अस्ताइसकेपछि वा बिहानको समयमा घाम लाग्नुअगावै डाँठसहित टिप्दा गुणस्तर लामो समयसम्म राम्रो हुने गर्दछ ।

सयपत्री फूलको खेती गर्दा यसमा लाग्ने किरा तथा रोगबारे विशेष ध्यान पु¥याउनुपर्ने उनीहरूको भनाइ छ । किराको गबारो वा लार्भाले बेर्नाको डाँठ काटेर नोक्सानी गर्दछ ।

यसको रोकथामका लागि किटनाशक औषधी छर्कने वा खेतबारीको सरसफाइमा ध्यान दिनु अति आवश्यक छ । त्यसैगरी पातमा सुरुङ बनाउने किरा सयपत्री फूलका लागि मुख्य हानिकारक  मानिन्छ । यो किराले आक्रमण गरे पातमा प्वाल पर्ने देखिन्छ । यसको रोकथामका लागि क्षति पुगेका पात टिपेर हटाउने वा कीटनाशक विषादी छर्किन सकिन्छ । 

प्रतिक्रिया [0]