अभियान संवाददाता
काठमाडौं । घरमा बत्तीको झिलीमिलीले जोकोहीलाई छुट्टै आनन्दानुभूति गराउँछ । त्यसैले त गाउँमा बत्ती आउँदा सबै खुसीले रमाउँछन् । बत्तीले मानिसको दैनिकी नै परिवर्तन गराइदिन्छ । ढिकी, जाँतो चल्न बन्द हुन्छ । त्यसको ठाउँमा मिल, टेलिभिजन, कम्प्युटर, ल्यापटप, पंखाजस्ता सामग्रीले प्रवेश पाउँछ । यी सबै प्रयोग गर्दा जति आनन्द आउँछ, त्यति नै खतरा पनि हुन सक्छ । यदि बिजुलीलाई ठीकसँग प्रयोग गर्न जानिएन भने ठूलो क्षति पनि हुन सक्छ ।
चट्याङबाट जीवन क्षति, करेन्ट सट भएर आगलागी, मानवीय क्षति, टिभी जल्यो, ल्यापटप बिग्रियो आदि–इत्यादि सञ्चार माध्यममा आइरहने समाचार बन्ने गर्छन् । यसबाट बच्नका लागि इलेक्ट्रिीसम्बन्धी तालिम नै लिनुपर्छ भन्ने छैन । इलेक्ट्रिकसम्बन्धी सामान्य जानकारी वा सामान्य ज्ञान भए मात्र पनि धेरै ठूला क्षतिबाट बच्न र बचाउन सकिन्छ ।
अर्थिङको ज्ञान :
अर्थिङ विद्युत् जडान गरिने स्थानमा प्रयोग हुने आधारभूत सुरक्षा प्रणाली हो । यो सरकारको नियमानुसार अनिवार्य छ । सुरक्षाका लागि पनि अर्थिङको प्रयोग आवश्यक हुन्छ । त्यसैले नयाँ घर बनाउँदा घरको सुरक्षाका साथै मानवीय क्षति हुनबाट रोक्न र इलेक्ट्रिक सामान बचाउन पनि अर्थिङ राख्न कन्जुस्याइँ गर्नुहँुदैन । अर्थिङ मुख्य गरी तीन किसिमले राख्न सकिन्छ ।
साधारण अर्थिङ :
यसमा तयारी रडको प्रयोग गरिन्छ । यो विधि आर्थिक रूपले सस्तो पनि हुन्छ । जमिन खनेर चिसो भाग भेटिएपछि २ गुणा २ वा १ गुणा १ साइजको तामापाता राख्ने र कोइला राख्ने । त्यसमाथि ढिका नुन राख्ने र कोइला पनि राख्ने । यसलाई तामाको पातामा जोडिएको तारमार्फत घरको पर्खाललाई नछुने गरी माथि छतमा राख्नुपर्छ, जसलाई लाइटनिङ भनिन्छ । यसले चट्याङबाट सुरक्षा गर्छ ।
१५–२० फिट जमिनमुनि जीआई पाइप धस्याउने र अर्थिङ रड राख्ने । त्यसमा बजारमा पाइने केमिकल (पाउडर) पानीमा घोलेर पाइपमा छिराउने । यो विधि केही महँगो भने हुन्छ । तर, खाली जग्गा नभएका काठमाडौंका न्युरोड, असनजस्ता ठाउँका लागि यो प्रविधि उपयुक्त हुन्छ । अर्थिङमा राम्रोको हिसाबले नुन, कोइला प्रयोग विधि नै उपयुक्त मान्न सकिन्छ । तर, आर्थिक रूपमा भने रडको प्रयोग सुलभ पर्ने देखिन्छ ।
विशेषगरी मेसिनरी औजार र इलेक्ट्रिक सामान जोगाउन सहयोग गर्छ । साथै, ती उपकरणमा आउने करेन्टलाई रोक्ने कार्य गर्दछ र चिसो भएको समय करेन्ट लाग्नबाट बचाउँछ ।
लाइन भोल्टेज स्थिर राख्न र उपकरणमा अधिक भोल्टेज कल्ट्रोल गर्न मद्दत गर्छ । चट्याङ लाग्नबाट सुरक्षा प्रदान गर्छ ।
विद्युत् सप्लाइसम्बन्धी ज्ञान :
प्रायः नेपालमा विद्युत् जडान गर्ने मुख्य स्रोतको रूपमा विद्युत् प्राधिकरणले जडान गरिदिएको मिटर बक्सलाई नै विद्युत् सप्लाइ र कन्ट्रोलको रूपमा प्रयोग गरेको देखिन्छ । सबभन्दा खतराको घन्टी भनेकै यही हो । पहिलो कुरा, प्राधिकरणले उपलबध गराएको मिटर बक्स उसको अनुमतिबिना खोल्न मिल्दैन । यस्तो अवस्थामा यदि कतै करेन्ट सर्ट भयो या कुनै घरायसी सामग्रीमा क्षति पुग्यो भने मिटर बक्सको एमसीबीले काम गर्न सकेन भने त्यतिबेला ठूलो संकट आइलाग्न सक्छ । त्यो परिस्थितिलाई सम्हाल्नन सक्ने अवस्था आउन सक्छ । त्यसरी भवितव्यको रूपमा आउन सक्ने परिस्थितिलाई दृष्टिगत गरेर आफ्नो छुट्टै विद्युत् वितरण बोर्ड राख्नु अनिवार्य छ । यही बक्सबाट सम्पूर्ण क्षेत्रमा लाइन वितरण गर्नुपर्छ । यो बक्सबाट विद्युत् परिचालन गरिए निम्न फाइदा हुन सक्छन् :
हाउस वायरिङसम्बन्धी सामान्य ज्ञान :
इलेक्ट्रिकल वायरिङ भनेको केबुल र तारसम्बन्धी उपकरण जडान गर्ने प्रक्रिया हो, जुन मुख्य वितरण बोर्डमा फ्युज, स्वीच, सकेट, लाइट्स, फ्यान आदि जडानका लागि उपयोगी संरचना हो । हाउस वायरिङ धेरै प्रकारका हुन्छन् । तर, साधारण घरका लागि वायरिङ मुख्य तीन किसिमका हुन्छन् ।
इलेक्ट्रिसियन किरण चौधरीका अनुसार आफ्नो सुरक्षा मात्र होइन, भविष्यमा हुन सक्ने खतराबाट बच्नसमेत अर्थिङ र डीबी बक्सको प्रयोग अनिवार्य गर्नुपर्छ । थप खर्च गर्न कन्जुस्याइँ गर्दा भोलिका दिनमा हुन सक्ने संकटबाट बचाउन वा सुरक्षा कवच अर्थिङ र डीबी बक्सको प्रयोग गर्नैपर्ने उनको सुझाव छ ।
पेट्रोल–डिजेलको मूल्य घट्यो
‘ग्लोबल रिच अष्ट्रेलियन एजुकेसन फेयर’ माघ ५ बाट, अष्ट्रेलियाका २५ बढी युनिभर्सिटीका प्रतिनिधि आउने
जलविद्युत कम्पनीका शेयरमा लगानीकर्ताको आकर्षण, एक महीनामा १९.६४ % बढ्यो परिसूचक
माघे सङ्क्रान्तिको दिन टुँडिखेलमा भीडमा च्यापिएर ११ जना घाइते
लक्ष्मी सन्राइज बैंकको २३औं साधारण सभा
बाटोले विकासको सम्भावना खुलेको छ : अर्थमन्त्री डा. महत
३८ करोडले घट्यो चिया निकासी
पाँच महीनामा निर्जीवन बीमा कम्पनीले आर्जन गरे १५ अर्ब ७२ करोडभन्दा बढी बीमाशुल्क
कृषिमा लगानीको तयारी गर्दै भाटभटेनी
नृसिंहधाम, जहाँ बन्नेछ नेपालको पहिलो पानीमुनिको मन्दिर ! [तस्वीरहरू]
विद्युतीय तार भूमिगत : साढे २ वर्षमा सक्नुपर्ने काम ४ वर्षमा पनि सकिएन