आर्थिक अभियान १७ औं वार्षिकोत्सव विशेष : घरजग्गा मूल्यवृद्धि : औद्योगिकीकरणमा मार

अमर बडुवाल

दिन दुई गुणा रात चौगुणा मूल्य बढाएर केही व्यक्तिले अकुत सम्पत्ति आर्जन गरेपछि पछिल्लो समय सबै मान्छेको रोजाइमा परेको एउटा मात्र व्यवसाय घरजग्गा हो ।

सक्नेले १०० रोपनी जग्गा किनेर व्यवसाय गरेका छन्, नसक्नेले १ रोपनी जग्गा किनेर पनि व्यवसाय गरेका छन् । त्यति पनि नसक्नेले ४ जना मिलेर व्यवसाय गरेका छन् । यी सबै खाले व्यवसायीभन्दा शक्तिशाली छन् घरजग्गामा लागेका सट्टेबाज । व्यवसायीबाट प्रतिआना १० लाख रुपैयाँमा किन्छु भनेर बैना गर्ने सट्टेबाजले अर्को सट्टेबाजबाट १२ लाख रुपैयाँका दरले बैना बुझ्छन् । उसले पनि अर्को सट्टेबाजबाट बैना लिएर वास्तविक खरीदकर्तामा पुग्दा उक्त जग्गाको मूल्य प्रतिआना १५ लाख रुपैयाँ नाघिसकेको हुन्छ ।

यो बीचमा जे जति तहमा सट्टेबाजी गरियो त्यसलाई रोक्न सकेको भए जग्गाको मूल्य यति विधि आकाशिने थिएन । अहिले त यस्तो अवस्था आइसकेको छ कि कुनै उद्योग खोल्न लाग्ने पूँजीभन्दा बढी जग्गा किन्न पैसा खर्चिनु परिरहेको छ । विकास निर्माणका आयोजनाको आधा लागत जग्गा प्राप्तिमा खर्च भइरहेको छ । यस्तै अवस्था रहे अबको २/ ४ वर्षपछि न त उद्योग धन्दा खोल्न सकिन्छ न त विकास निर्माणका कामै गर्न सकिन्छ । उद्योगी व्यवसायीदेखि विकासे अड्डाका प्रमुखहरूको ठूलो टाउको दुखाइको विषय पनि यही छ । यसरी आफूखुसी मूल्य बढाउँदा घरजग्गाको मूल्य हेर्दाहेर्दै छुनै नसक्ने अवस्थामा पुगेको छ । अहिले काठमाडौं उपत्यकामा २० फिटे बाटो पुगेका जुनसुकै कुनाका जग्गा पनि प्रतिआना २० लाख रुपैयाँ घटीमा किन्न पाइँदैन ।

उद्योगी व्यवसायीदेखि विकासे अड्डाका प्रमुखहरूको ठूलो टाउको दुखाइको विषय पनि यही छ । यसरी आफूखुसी मूल्य बढाउँदा घरजग्गाको मूल्य हेर्दाहेर्दै छुनै नसक्ने अवस्थामा पुगेको छ ।

यो क्रम उपत्यका बाहिर पनि त्यसैगरी बढेको छ । शहरउन्मुख बजारमा अहिले जग्गाको भाउ उपत्यकाकै दाँजोमा बढिरहेको छ । उपत्यका बाहिर दर्जनौं ठाउँमा एउटा घडेरी किन्न १ करोडभन्दा बढी रुपैयाँ खर्च गर्नुपर्छ । अहिले सामान्य मान्छेले घरजग्गा जोड्ने सपना नै त्यागिसकेका छन् । विशुद्ध पेशा वा व्यवसायको कमाइले मात्र शहरमा घरजग्गा जोड्न नसकिने अवस्था आइसकेको छ ।

नेपालमा सचिव स्तरको कर्मचारीको मासिक तलव १ लाख रुपैयाँभन्दा कम छ । तलव मात्रै बुझेर काठमाडौंमा घरजग्गा किन्छु भन्ने हो भने नेपाल सरकारको सचिवले पूरै २० वर्षको तलव खर्च गर्नुपर्छ । किनभने काठमाडौंमा एउटा ठिक्कको घर किन्न पनि अहिले २ करोड ५० लाख रुपैयाँदेखि ३ करोड रुपैयाँ खर्च गर्नुपर्छ । सचिवले ३ करोड रुपैयाँ कमाउन मासिक १ लाख रुपैयाँ जोगाउँदा पनि २० देखि २५ वर्ष लाग्छ । अनि ३० ४० हजार रुपैयाँ तलव बुझ्ने सरकारी कर्मचारीले विशुद्ध तलवबाट कति वर्षमा घरजग्गा जोड्लान् रु 

जग्गाको मूल्य बढाउनमा कालोधनको पनि उत्तिकै हात छ । भ्रष्टाचार गरेर कमाएको रकमलाई सेतो बनाउन घरजग्गामा प्रयोग गरिएको छ । किनकि कागजमा १० लाख रुपैयाँमा किनेको जग्गा वास्तविकतामा १ करोड रुपैयाँमा किनिएको हुन्छ । अनि त्यही जग्गा पछि एउटा सार्वजनिक कम्पनीलाई चलनचल्तीको मूल्यमा बेचेर भ्रष्टाचारबाट कमाएको लाखौं रुपैयाँ सेतो धनको रूपमा निर्बाध उपयोग गर्ने गरिन्छ । 

घरजग्गामा कालो धनको प्रयोग हिजो पनि भएको थियो, आज पनि भइरहेको छ र भोलि पनि भइरहनेछ । किनकि नेपालको कर्मचारी तन्त्रदेखि राजनीतिक नेतृत्वसम्म सबै कुनै न कुनै भ्रष्टाचारमा मुछिएका छन् । भ्रष्टाचारको जालो यसरी जेलिएको छ कि कोही एक वा दुई जना व्यक्ति मिलेर यसलाई तोड्न सक्ने देखिँदैन । 

सबै क्षेत्रको मिलेमतोमा गिजोलिएको घरजग्गा क्षेत्रका कारण अहिले औद्योगिक वातावरणमै समस्या आइसकेको छ । नेपालमा उद्योग लगाउन भन्दा भारत वा तेस्रो मुलुकबाट सामान आयात गरेर बेच्नेले बढी नाफा कमाउने अवस्था छ ।

सबै क्षेत्रको मिलेमतोमा गिजोलिएको घरजग्गा क्षेत्रका कारण अहिले औद्योगिक वातावरणमै समस्या आइसकेको छ ।

नेपालमा उद्योग लगाउँदा १० करोड खर्च हुने ठाउँमा भारत वा चीनमा त्यही उद्योग ५ करोड रुपैयाँमा स्थापना गर्न सक्ने अवस्था छ । अनि विदेशमा सहज रूपमा थोरै लगानीमा उद्योग गर्न सकिन्छ भने विदेशी लगानीकर्ताहरू नेपालमै किन आउने ?

घरजग्गा व्यवसाय केहीको रहर हो भने केहीका लागि बाध्यता पनि हो । किनकि कुनै व्यवसाय गर्छु भनेर व्यावसायिक योजना लिएर जाँदा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ऋण लगानी गर्दैनन् । त्यसैले आफूसँग भएको पूँजीलाई पहिला जग्गामा लगानी गर्ने र पछि त्यही जग्गा धितो राखेर व्यवसायको लागि ऋण लिनेको संख्या पनि ठूलो छ । राम्रो व्यावसायिक योजना हेरेर ऋण लगानी गरिदिएको भए आज जग्गाको महत्त्व यति धेरै हुने थिएन । जग्गाको मूल्यवृद्धि हुनुमा बैंक तथा वित्तीय संस्था र सरकारी नीतिको पनि उत्तिकै हात छ ।

घरजग्गा व्यवसायमा लागेका अधिकांश व्यवसायीको एउटै भनाइ सुनिन्छ-  घरजग्गामा लगानी गर्ने हो भने सुतीसुती पैसा कमाउन सकिन्छ । यसमा कुनै पनि किसिमको जोखिम छैन । घरजग्गामा गरेको लगानीभन्दा उद्योग धन्दामा गरेको लगानीले राम्रो प्रतिफल दिने अवस्था नआउँदासम्म चाहेर/ नचाहेर सबै जनाको रोजाइ घरजग्गा व्यवसाय नै हुनेछ ।

अहिले पनि उद्योगी, व्यवसायी, डाक्टर, शिक्षक, वकिल, पर्यटनव्यवसायी, लगायत दर्जनौं पेशामा आबद्ध व्यक्तिहरू घुमिफिरी घरजग्गाबाटै मालामाल भएका छन् । राजनीति गर्ने नेतादेखि कार्यकर्तासम्म, ठेकेदारदेखि जनप्रतिनिधिसम्म अधिकांश मानिस घरजग्गा व्यवसायमा प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा संलग्न छन् । यसैकारण पनि घरजग्गा क्षेत्रमा सबैले देखेका दर्जनौं बेथितिहरूको सहजै अन्त्य हुने सम्भावना देखिँदैन । बेथिति अन्त्य नभएसम्म घरजग्गाको मूल्य सामान्य अवस्थामा आउने सम्भावना पनि देखिँदैन ।

प्रतिक्रिया [0]